Xây dựng một mô hình tăng trưởng mới, bền vững và dựa trên các yếu tố đổi mới sáng tạo, công nghệ cao, chuyển đổi số và phát triển bền vững là yêu cầu cấp thiết để giúp Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu trở thành một nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành một nước phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045.
Để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia từ Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng cần thiết phải phân bổ vốn đầu tư công một cách hiệu quả và theo hướng “kiến tạo” cho phát triển. Mục tiêu là dẫn dắt mô hình tăng trưởng mới tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên như công nghệ cao, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và phát triển hạ tầng xanh.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc thiết lập các cơ chế đặc thù để rút ngắn quy trình đầu tư công từ khâu chuẩn bị đầu tư đến tổ chức thực hiện. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các dự án quốc gia trọng điểm. Ngoài ra, cần áp dụng các tiêu chí đánh giá định lượng về hiệu quả đầu tư công gắn với mục tiêu tăng trưởng và việc làm. Điều này đảm bảo việc đánh giá đầu tư công không chỉ dựa vào tiêu chí tài khóa hoặc giải ngân.
GS.TS Phạm Thế Anh chỉ ra rằng bài học kinh nghiệm từ các quốc gia Đông Á đã thành công cho thấy sự quan trọng của việc triển khai chính sách phát triển đồng bộ và chiến lược. Nhà nước cần có định hướng mạnh mẽ hơn trong việc xác định các ngành kinh tế mũi nhọn. Đồng thời, cần xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn và tạo ra các chính sách hỗ trợ cụ thể về thuế, tín dụng và môi trường kinh doanh.
Chính sách ưu tiên phát triển các ngành xuất khẩu có giá trị gia tăng cao được coi là hướng đi chiến lược để nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững. Đầu tư công hiệu quả và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng là yếu tố quan trọng trong việc tạo ra sự phát triển bền vững.
Việc thiết lập tiêu chí phân bổ vốn rõ ràng và khách quan là cần thiết để đảm bảo hiệu quả của đầu tư công. Cơ chế quản lý đầu tư công cần được đổi mới theo hướng thiết lập cơ chế giám sát, đánh giá độc lập. Điều này sẽ tạo ra sự linh hoạt trong phản hồi chính sách và trách nhiệm giải trình cao hơn.
Để đầu tư công có thể đóng vai trò là “vốn mồi” cho phát triển, các dự án có tính lan tỏa cao cần được ưu tiên. Cần có các chính sách để kích thích đầu tư từ nhiều thành phần kinh tế. Hoàn thiện khung pháp lý cho PPP và chuẩn hóa quy trình đấu thầu, phân bổ rủi ro trong các dự án hạ tầng trọng điểm cũng là một yêu cầu cần thiết.
PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn nhấn mạnh vai trò định hướng của Nhà nước trong việc tạo ra một môi trường kinh tế phát triển bền vững và ổn định. Ông kiến nghị phân rõ hai nhóm chức năng: quyết sách chính trị thuộc về Đảng và vấn đề kỹ trị giao cho nhà nước pháp quyền. Ưu tiên hàng đầu hiện nay là tăng cường năng lực của nhà nước để điều phối và quản lý hiệu quả trong một nền kinh tế ngày càng trở nên phức tạp.
Việc mở biên chính sách theo hướng vùng hóa cũng được coi là hướng đi quan trọng. Việc sáp nhập các địa phương và xóa bỏ cấp trung gian sẽ tạo ra những dư địa mới cho liên kết vùng. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những thách thức về quản trị địa phương trên không gian lãnh thổ rộng lớn hơn. Để biến tiềm năng đó thành hiện thực tăng trưởng, cần có sự đổi mới mạnh mẽ và quyết liệt trong chính sách và quản lý của nhà nước.
