Các nhà nghiên cứu đã đạt được một bước tiến quan trọng trong việc hiểu về sự hình thành và thay đổi của các dòng sông trên toàn cầu. Theo một nghiên cứu mới, các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với việc quản lý và bảo vệ các hệ sinh thái sông ngòi đa dạng.
Sông ngòi đóng vai trò thiết yếu trong việc cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cho các hệ sinh thái khác nhau trên Trái Đất. Tuy nhiên, việc tìm hiểu nguyên nhân định hình dòng chảy của các con sông đã trở thành một thách thức lớn cho các nhà nghiên cứu trong hơn một thế kỷ qua. Một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã thực hiện một nghiên cứu toàn diện để giải quyết vấn đề này.
Nhóm nghiên cứu tại UCSB đã lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông dựa trên các hình ảnh vệ tinh trên toàn cầu trong 36 năm. Kết quả cho thấy rằng tốc độ xói mòn bờ sông và tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện là hai yếu tố chính quyết định sự hình thành các nhánh sông. Các con sông sẽ hình thành nhiều nhánh nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại: đơn dòng và đa dòng. Hầu hết các con sông lớn nhất thế giới đều là sông đa dòng, trong đó có nhiều nhánh sông chảy qua các vùng đồng bằng rộng lớn. Ngược lại, sông Mississippi đơn dòng ở Mỹ là một ngoại lệ, với dòng chảy tương đối thẳng và ít nhánh sông.
Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu hơn về các thảm họa thiên nhiên và nỗ lực phục hồi sông ngòi. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng ngày càng được quan tâm. Những giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đòi hỏi phải xác định được độ rộng của hành lang sông cần thiết, cũng như thời gian để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên.
Với kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã đưa ra một công thức giúp tính toán thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới. Công thức này bao gồm các biến số như tốc độ xói mòn bờ sông, tốc độ lắng đọng trầm tích và thời gian cần thiết để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên. Điều này có thể giúp chuyển đổi việc lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi, đồng thời cung cấp một công cụ quan trọng cho việc quản lý và bảo vệ các hệ sinh thái sông ngòi trên toàn cầu.
Để biết thêm thông tin về nghiên cứu này, vui lòng truy cập:
