Làn sóng sa thải hàng loạt đang diễn ra mạnh mẽ trong ngành công nghệ, khiến hàng ngàn kỹ sư phần mềm mất việc làm. Mặc dù vậy, các chuyên gia cho rằng nguyên nhân của tình trạng này không hoàn toàn do sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI).

Marc Kriguer, một kỹ sư phần mềm giàu kinh nghiệm với 28 năm trong nghề, đã chia sẻ về việc ông bị sa thải 4 lần. Tuy nhiên, ông khẳng định rằng AI không phải là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Theo ông, các công ty thường tuyển dụng quá nhanh và quá nhiều, dẫn đến chi phí vượt quá doanh thu.

Ông Kriguer cũng cho rằng kỹ sư phần mềm thường bị nhắm đến vì mức lương cao của họ. Khi các công ty cần cắt giảm chi phí, các kỹ sư phần mềm thường là những người đầu tiên bị sa thải. Điều này cho thấy rằng vấn đề không chỉ nằm ở AI, mà còn ở cách quản lý và định hướng của các công ty.

Dylan Serota, CEO của nền tảng tuyển dụng Terminal, có quan điểm tương tự. Ông cho rằng AI không thay thế kỹ sư phần mềm mà đang làm thay đổi bản chất công việc của họ. Các CTO trong ngành đều đồng thuận rằng AI giúp tăng năng suất, nhưng vẫn cần con người để xử lý các vấn đề phức tạp, sáng tạo và mang tính chiến lược.

Tuy nhiên, AI đã góp phần không nhỏ vào làn sóng sa thải hàng loạt tại nhiều tập đoàn công nghệ lớn. Ví dụ như Microsoft đã công bố kế hoạch cắt giảm khoảng 9.000 nhân viên vào năm 2025 trong quá trình tái cấu trúc để tăng cường đầu tư vào AI. Tương tự, IBM cũng sa thải khoảng 8.000 nhân sự, chủ yếu thuộc bộ phận nhân sự, vốn được thay thế bằng các hệ thống AI tự động hóa quá trình tuyển dụng và quản lý nhân viên.

Các chuyên gia cho rằng AI không phải là ‘kẻ thù’ của kỹ sư phần mềm. Daron Acemoglu, nhà kinh tế học tại MIT, cho rằng AI hiện tại chỉ ảnh hưởng đến khoảng 5% công việc và chưa đủ khả năng thay thế hoàn toàn con người. Ông cảnh báo rằng việc quá kỳ vọng vào AI có thể dẫn đến sai lầm chiến lược, và kêu gọi phát triển AI theo hướng hợp tác với con người, thay vì thay thế.

Marc Kriguer cũng chia sẻ quan điểm tương tự. Ông cho rằng AI chưa thể thay thế con người, thậm chí cả viết mã nguồn. Ông nhận định rằng nhiều công việc hiện nay yêu cầu kinh nghiệm với AI, nhưng ông không cảm thấy bị loại khỏi thị trường.

Dù đã mất việc nhiều lần, Marc Kriguer chưa bao giờ thất nghiệp quá 5 tháng. Hiện tại, ông đã nộp đơn cho khoảng 40 công ty và tham gia phỏng vấn tại 15 nơi. Ông nhận định rằng thị trường vẫn còn cơ hội cho kỹ sư phần mềm, và họ sẽ cần thích nghi với vai trò mới, kết hợp tư duy hệ thống, sáng tạo và khả năng làm việc cùng AI.

Điều này cho thấy rằng, mặc dù làn sóng sa thải hàng loạt đang diễn ra, nhưng cơ hội vẫn còn mở cho những kỹ sư phần mềm có khả năng thích nghi và phát triển cùng với công nghệ AI.

Trong hành trình đến thành công, không ít người đã phải đối mặt với những khó khăn và thách thức lớn lao. Tuy nhiên, để đạt được thành tựu, điều quan trọng là phải có một khởi đầu chắc chắn và cả một quá trình nỗ lực không ngừng nghỉ. Đó là câu chuyện của anh Nguyễn Xuân Tân, cựu sinh viên Khoa Điện, Trường Đại học Sao Đỏ, người đã thành công khi xây dựng và phát triển Công ty TNHH Cơ khí và Ứng dụng công nghệ thông minh Việt Nam (Smarttech Vina).

Anh Tân chia sẻ rằng, chìa khóa quyết định giữa thành công và thất bại đó là chữ “Dám”. Chính nhờ sự dám nghĩ, dám làm và không ngừng nỗ lực mà anh đã có thể xây dựng sự nghiệp của mình. Khi còn là sinh viên ngành Tự động hóa tại Trường Đại học Sao Đỏ, anh Tân đã xác định rõ mục tiêu của mình. Anh luôn cố gắng nắm vững kiến thức chuyên ngành và chủ động tìm hiểu thêm thông tin qua sách vở, internet và kiến thức thực tế tại các công ty, doanh nghiệp mà nhà trường hợp tác cho sinh viên thực tập.

Anh nhấn mạnh việc lên kế hoạch cho học tập và chuẩn bị hành trang sau khi tốt nghiệp là rất quan trọng. Vì vậy, ngoài việc học, anh tích cực tham gia các hoạt động rèn luyện và ngoại khóa của khoa và nhà trường để trau dồi kỹ năng mềm như kỹ năng làm việc nhóm, thuyết trình và giải quyết vấn đề. Nhờ đó mà anh có thể bổ sung và hoàn thiện những thiếu hụt để sẵn sàng cho công việc sau này.

Tốt nghiệp năm 2012, sau một năm tìm hiểu thị trường, anh thành lập Smarttech Vina vào năm 2013. Công ty chuyên sản xuất đồ gá sản phẩm, chi tiết máy, khuôn mẫu, chế tạo máy lắp ráp, máy kiểm tra và các loại băng truyền, băng tải – những sản phẩm đáp ứng nhu cầu của ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam.

Trong quá trình khởi nghiệp và phát triển sự nghiệp, anh Tân đã gặp không ít khó khăn. Việc xây dựng đội ngũ, tìm kiếm khách hàng và quản lý tài chính là những thách thức lớn mà anh phải đối mặt. Tuy nhiên, với nền tảng kiến thức vững chắc từ Trường Đại học Sao Đỏ, anh đã phát huy khả năng phân tích và giải quyết vấn đề một cách hệ thống. Anh không ngừng học hỏi từ các chuyên gia, sách báo và đặc biệt là từ những thất bại để rút ra bài học kinh nghiệm quý báu.

Bài học lớn nhất mà anh Tân rút ra từ quá trình khởi nghiệp đó là sự kiên trì, dám nghĩ, dám làm và luôn đặt khách hàng làm trung tâm. Đến nay, sau gần 8 năm thành lập, Smarttech Vina đã có chỗ đứng và phát triển, cung ứng sản phẩm chất lượng cho nhiều doanh nghiệp trên cả nước. Không dừng lại ở đó, vào năm 2020, anh Tân tiếp tục thành lập Công ty cổ phần MV và giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng quản trị.

Ở vị trí Giám đốc Smarttech Vina và Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần MV, anh chịu trách nhiệm chính trong việc xây dựng chiến lược phát triển tổng thể, quản lý và điều hành mọi hoạt động của công ty, đảm bảo đạt mục tiêu kinh doanh đã đề ra.

Anh Tân cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết nối cựu sinh viên với nhà trường. Với tư cách là cựu sinh viên, anh sẵn lòng kết nối với nhà trường để tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho sinh viên. Cụ thể, Smarttech Vina và MV sẵn sàng tiếp nhận sinh viên đến thực tập và trải nghiệm môi trường làm việc thực tế. Anh cũng mong muốn hợp tác với nhà trường trong việc tổ chức tọa đàm, chia sẻ kinh nghiệm hoặc xây dựng chương trình đào tạo thực tế, sát với nhu cầu thị trường để sinh viên ra trường có thể đáp ứng tốt yêu cầu của doanh nghiệp.

Để tiếp lửa cho sinh viên với lòng quyết tâm và đam mê khởi nghiệp, anh Tân đưa ra lời khuyên: “Đừng ngại khám phá và thử sức với những điều mới mẻ. Tận dụng tối đa thời gian học tập tại trường để tích lũy kiến thức chuyên môn, rèn luyện kỹ năng mềm và xây dựng mối quan hệ. Luôn chủ động học hỏi, cập nhật kiến thức mới và không ngừng trau dồi bản thân. Đặc biệt, hãy giữ vững tinh thần khởi nghiệp, dám đương đầu với thử thách và biến ước mơ thành hiện thực.”

Những chia sẻ của anh Nguyễn Xuân Tân – cựu sinh viên thành đạt của Trường Đại học Sao Đỏ – sẽ giúp sinh viên hiện tại và tương lai của trường có thêm động lực để cố gắng học tập, rèn luyện và định hướng tương lai. Hy vọng rằng, sẽ có nhiều hơn nữa các bạn trẻ dám nghĩ, dám làm và thành công trên con đường mà mình đã chọn.

Đào tạo nhân sự là một trong những yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp giữ chân nhân viên giỏi và tăng cường năng lực cạnh tranh trong thị trường lao động. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa thực sự đầu tư vào đào tạo nhân sự một cách hiệu quả, dẫn đến tình trạng nhân viên thường quên gần hết kiến thức và kỹ năng được đào tạo sau 30 ngày.

Theo bà Thanh Nguyễn, Giám đốc điều hành và truyền cảm hứng hạnh phúc Anphabe, khi tình hình bất ổn, nhân sự giỏi thường là người rời đi đầu tiên. Ngoài vấn đề về tiền lương, cảm giác không được đáp ứng nhu cầu đào tạo cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng này. “Việc đào tạo vốn được xem như khoản đầu tư quan trọng để giữ chân nhân viên giỏi, nhưng lại bị doanh nghiệp cắt giảm đầu tiên khi công ty gặp bất ổn về tài chính”, bà Thanh cho biết.

Một khảo sát của Anphabe cho thấy chỉ có 22% doanh nghiệp đã đầu tư vào các nền tảng đào tạo trực tuyến, và hơn 40% doanh nghiệp thừa nhận gặp khó trong việc thu hút nhân tài. Bà Thanh khẳng định, nếu không đủ năng lực tài chính cho nhân viên, doanh nghiệp cần đầu tư vào khâu đào tạo để giúp người lao động có cảm giác làm chủ năng lực, yên tâm hơn khi có thể làm việc ở bất cứ đâu nhờ năng lực mà họ có.

Nghiên cứu của Anphabe cũng cho thấy học tập giúp 84% nhân viên cảm nhận công việc có ý nghĩa hơn. Tuy nhiên, thực tế nhiều đơn vị thừa nhận dù đã đổ nhiều tiền, thời gian để đào tạo nhưng lại gặp khó trong việc đo lường hiệu quả. Nguyên nhân là bởi việc đào tạo theo kiểu truyền thống, áp dụng một khuôn mẫu cho toàn bộ nhân sự đã không còn phù hợp, thiếu tính linh hoạt và khiến doanh nghiệp tốn quá nhiều chi phí.

Theo lý thuyết đường cong quên lãng, 86% nhân viên sẽ quên hết kiến thức và kỹ năng được đào tạo sau 30 ngày. Bà Thanh cho rằng, ngoài việc chọn phương pháp đào tạo đúng, doanh nghiệp còn đứng trước thách thức về việc thúc đẩy ý thức tự học của nhân viên. Mặc dù 64% người lao động muốn học các kỹ năng mới để duy trì khả năng cạnh tranh, nhưng chỉ 26% người thật sự tham gia các khóa học mà doanh nghiệp tổ chức mỗi tuần.

Xu hướng đào tạo hiện nay là cá nhân hóa, vì nhân viên thường có điểm yếu năng lực và nhu cầu được đào tạo khác nhau. Chuyên gia cho rằng doanh nghiệp cần ưu tiên chiến lược đào tạo phát triển, tuyển dụng và thưởng theo kỹ năng. Nghĩa là doanh nghiệp cần lập danh mục kỹ năng mà tổ chức cần và định vị năng lực từng nhân viên từ đào tạo truyền thống theo một khuôn mẫu cho tất cả sang học tập, cá nhân hóa theo nhu cầu.

Khi đã gia tăng được trải nghiệm học tập cho nhân sự, doanh nghiệp sẽ gián tiếp giải quyết được bài toán thúc đẩy tinh thần tự học của họ. Từ đó, việc đào tạo không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn tối ưu hiệu quả. Doanh nghiệp phải thay đổi tư duy, xem đào tạo là khoản đầu tư, không phải là chi phí dễ dàng bị cắt giảm khi tài chính bất ổn.

Để tìm hiểu thêm về các giải pháp đào tạo nhân sự hiệu quả, bạn có thể truy cập vào trang web của Anphabe để biết thêm thông tin.

Trong bối cảnh thị trường lao động đang ngày càng cạnh tranh và chuyển dịch mạnh mẽ theo xu hướng số hóa, việc trang bị sớm kiến thức và kỹ năng công nghệ tiên tiến không chỉ mang lại lợi thế cạnh tranh cho sinh viên mà còn mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn trong nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế. Hiện nay, phương pháp học tập mới đã không chỉ dừng lại ở việc cung cấp kiến thức hay tương tác một chiều, mà đã có nhiều đổi mới tích cực, đặc biệt là đối với những sinh viên thuộc nhóm ngành công nghệ.

Các phương pháp giáo dục mới lấy người học làm trung tâm và đẩy mạnh các hoạt động trải nghiệm, ứng dụng thực tiễn đang ngày càng được áp dụng và mở rộng trong môi trường sư phạm. Một điển hình cho phương pháp giáo dục mới này là chương trình Samsung Innovation Campus (SIC). Các buổi học của SIC được triển khai theo hình thức học tập lấy sinh viên làm trung tâm. Sinh viên được tiếp nhận và trao đổi kiến thức lý thuyết từ giảng viên hướng dẫn, sau đó làm việc nhóm để áp dụng kiến thức vào thực tế.

Bạn Nguyễn Văn Thắng, sinh viên chuyên ngành Kỹ thuật máy tính của Đại học Bách Khoa Hà Nội, chia sẻ về trải nghiệm học tập trong chương trình SIC. Theo Thắng, việc được áp dụng kiến thức lý thuyết vào phần thực hành trong cùng một buổi học mang lại rất nhiều điều hữu ích. Việc này giúp sinh viên nhớ lâu, nhớ sâu và có thêm nhiều kinh nghiệm thực tiễn.

TS Lê Thanh Long, Trưởng khoa Khoa học máy tính – Trường Khoa học máy tính, Đại học Duy Tân, cho rằng việc tham gia những khóa học hữu ích như SIC sẽ giúp sinh viên có định hướng rõ ràng và thêm vững tâm khi theo đuổi đam mê, đặc biệt là đam mê trong lĩnh vực công nghệ. Nội dung giảng dạy trong chương trình SIC tập trung vào các nội dung công nghệ cốt lõi, có tính ứng dụng cao, được chọn lọc từ nhu cầu thực tiễn của ngành công nghiệp 4.0.

Trong bối cảnh thị trường lao động đang ngày càng cạnh tranh, việc được trang bị sớm các kiến thức và kỹ năng công nghệ tiên tiến không chỉ mang đến lợi thế cạnh tranh cho sinh viên mà còn mở ra nhiều cánh cửa nghề nghiệp hấp dẫn ở đa dạng các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế. Chương trình học dành riêng cho các bạn sinh viên đang theo học tại các trường Đại học, khóa học của Samsung Innovation Campus hướng đến mục tiêu nâng cao kỹ năng AI, Big Data, và IoT, phát triển khả năng giải quyết vấn đề và sáng tạo, chuẩn bị nghề nghiệp cho sinh viên trên thị trường quốc tế.

Từ khi được ra mắt tại Việt Nam năm 2019 đến nay, đã có 12.000 học sinh, sinh viên đến từ 95 trường học tại 21 tỉnh thành trên cả nước được đào tạo và phát triển năng lực công nghệ cao từ dự án Samsung Innovation Campus của Samsung Việt Nam. Samsung đang thực hiện nhiều hoạt động trách nhiệm xã hội để tri ân tình cảm và sự ủng hộ của người dân Việt Nam, đặc biệt là sự hỗ trợ tích cực của chính phủ. Các hoạt động trách nhiệm xã hội của Samsung không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh căn bản cho Việt Nam mà còn kết nối với đào tạo lãnh đạo tương lai.

Trong bối cảnh biến động hiện nay, các phương pháp phát triển con người và xây dựng đội ngũ kế thừa ngày càng được chú trọng. Tại Việt Nam, mentoring – một phương pháp được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu – đang âm thầm phát triển như một dòng suối chảy ngầm dưới nền văn hóa doanh nghiệp.

Bà Lê Thị Thanh Lâm, nguyên Phó tổng giám đốc Công ty CP Sài Gòn Food, là một trong những người tiên phong trong việc triển khai mentoring tại Việt Nam. Với kinh nghiệm thực tế và kỹ năng lãnh đạo, bà đã xây dựng các câu lạc bộ Mentoring tại Sài Gòn Food, Hội đồng Tư vấn Hỗ trợ Khởi nghiệp Quốc gia – phía Nam và Hội Nữ Doanh Nhân TP.HCM (HAWEE). Qua đó, bà Lâm đã chứng minh được tầm quan trọng của mentoring trong việc phát triển con người và xây dựng đội ngũ kế thừa.

Theo bà Lâm, mentoring đã mang lại những giá trị tích cực trong cách làm việc và sống của bà. “Ba từ khóa quan trọng nhất tôi áp dụng trong mentoring là: định hướng, dẫn dắt và đồng hành”, bà chia sẻ. Qua đó, mentoring giúp rèn luyện kỹ năng lãnh đạo hiệu quả, biết lắng nghe, đặt câu hỏi, xây dựng lòng tin và tạo không gian an toàn để người khác dám chia sẻ thật lòng. Những kỹ năng này không chỉ giúp người mentor hỗ trợ người được mentoring mà còn giúp họ phát triển bản thân.

Cuốn sách “Người cố vấn” của bà Lâm là một trong những cuốn sách đầu tiên về mentoring do người Việt viết. Cuốn sách này không chỉ chia sẻ kinh nghiệm thực tế mà còn lan tỏa sâu rộng những giá trị của mentoring đến với nhiều người. Qua đó, bà Lâm hy vọng sẽ truyền cảm hứng cho nhiều người về tầm quan trọng của mentoring trong việc phát triển con người và xây dựng đội ngũ kế thừa.

Trong thời đại biến động, một người mentor giỏi cần hội đủ bốn yếu tố cốt lõi: kinh nghiệm thực tế, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng đặt câu hỏi và kỹ năng kể chuyện. Mentoring không chỉ giúp người trẻ phát triển mà còn giúp người lãnh đạo trưởng thành hơn. Qua đó, mentoring trở thành một phương pháp phát triển con người và xây dựng đội ngũ kế thừa trong tổ chức.

Với tính kế thừa liên tục, mentoring giúp truyền lại kinh nghiệm, kỹ năng và tinh thần học hỏi giữa các thế hệ. Qua đó, các tổ chức có thể xây dựng đội ngũ kế thừa và phát triển nhân lực bền vững. Mentoring cũng giúp người lãnh đạo tạo ra một môi trường làm việc tích cực, nơi người nhân viên có thể học hỏi và phát triển.

Tương lai của lĩnh vực mentoring và coaching tại Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Mentoring sẽ trở thành một nét văn hóa trong các tổ chức, giúp xây dựng đội ngũ kế thừa và phát triển nhân lực bền vững. Để biết thêm thông tin về mentoring, có thể tham khảo thêm tại Google hoặc các trang web về mentoring và coaching.