Nghị quyết số 57/NQ-TW đã mở ra những cơ hội lớn cho các tổ chức nghiên cứu khoa học tại Việt Nam. Theo Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Đình Đức, nguyên Chủ tịch Hội đồng Trường đại học Công nghệ, Đại học quốc gia, nghị quyết này mang đến bốn cơ hội chính. Thứ nhất, thúc đẩy tái cấu trúc và nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu theo hướng gắn kết với thực tiễn và nhu cầu phát triển đất nước. Thứ hai, tạo ra cơ hội hợp tác công-tư và liên kết quốc tế trong chuyển giao công nghệ theo mô hình ‘liên kết ba nhà’: Nhà nước-Nhà khoa học-Doanh nghiệp. Thứ ba, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động nghiên cứu, quản lý và kết nối tri thức. Thứ tư, tạo cú hích nâng cao chất lượng đội ngũ nghiên cứu, xây dựng môi trường học thuật sáng tạo.

Ngay sau khi Nghị quyết ban hành, các tổ chức nghiên cứu đã có những hành động cụ thể để đưa nghị quyết vào cuộc sống. Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội đã có những điều chỉnh quan trọng để phù hợp với xu thế phát triển và đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tập trung vào các hướng nghiên cứu có tính ứng dụng cao. Các cơ sở nghiên cứu thuộc các đơn vị nhà nước và khu vực tư nhân đã quan tâm phát triển những sản phẩm, giải pháp có tính thực tiễn và khả năng ứng dụng cao.

Tuy nhiên, nhiều lĩnh vực tiềm năng vẫn chưa được đầu tư nghiên cứu để phát huy lợi thế, tận dụng các cơ hội từ Nghị quyết số 57-NQ/TW. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đồng Văn Quyền, Phó Viện trưởng Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho rằng Việt Nam có lợi thế lớn về đa dạng sinh học và nguồn vi sinh vật bản địa, nhưng ứng dụng công nghệ vi sinh vào cuộc sống vẫn còn hạn chế.

Để hiện thực hóa các chủ trương, cần tăng cường liên kết ‘Nhà nước-Nhà Khoa học-Doanh nghiệp-Cộng đồng’ trong hoạt động khoa học, công nghệ. Các viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm đổi mới sáng tạo cần trở thành mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Đình Đức cho rằng các cơ sở đào tạo, tổ chức nghiên cứu cần xác định rõ vai trò cốt lõi để thật sự trở thành trung tâm sáng tạo, nơi sản sinh tri thức và chuyển hóa tri thức thành công nghệ, thành sản phẩm.

Ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Chủ tịch Điều hành Tập đoàn CMC, đề xuất thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo của Hà Nội, đặt tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, theo mô hình đầu tư công-quản trị tư. Trung tâm này sẽ là đầu mối chiến lược kết nối các nguồn lực R&D, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ, hình thành các vườn ươm, tổ chức hoạt động khởi nghiệp, vận hành sàn giao dịch công nghệ và tạo ra không gian mở, thúc đẩy các sản phẩm ‘Make in Vietnam’ từ ý tưởng đến thương mại hóa.

Một số nhà khoa học chỉ ra nguyên nhân khiến đóng góp của khoa học công nghệ đối với phát triển kinh tế xã hội còn hạn chế là các đề tài nghiên cứu được xây dựng với thời gian thực hiện ngắn, không đủ giải quyết các bài toán khoa học-công nghệ mang tính nền tảng hoặc chiến lược; thiếu cơ chế tài trợ trung và dài hạn, khiến các nhóm nghiên cứu khó theo đuổi các hướng đi bền vững, có khả năng tạo ra đột phá công nghệ thật sự; còn thiếu các chương trình chuyển giao hiệu quả.

Chương trình học bổng “L’Oreal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học năm 2025” hiện đang tiếp nhận đơn đăng ký từ các nghiên cứu viên và nhà khoa học nữ Việt Nam. Thời hạn nộp hồ sơ là đến hết ngày 30/9/2025. Đây là một phần của Giải thưởng Quốc tế L’Oreal – UNESCO For Women in Science, một chương trình hợp tác giữa L’Oreal và UNESCO nhằm khuyến khích và thúc đẩy sự phát triển của phụ nữ trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học.

Mục tiêu của chương trình là vinh danh, kết nối và phát huy năng lực trí tuệ của phụ nữ toàn cầu trong nghiên cứu khoa học, đặc biệt là trong các lĩnh vực trọng tâm như Khoa học cơ bản, Khoa học vũ trụ, Khoa học đời sống và Khoa học vật liệu. Mỗi năm, giải thưởng L’Oreal – UNESCO For Women in Science vinh danh 5 nhà khoa học nữ xuất sắc được đề cử bởi các nhà khoa học hàng đầu thế giới, với giải thưởng trị giá 100.000 euro mỗi giải.

Tại Việt Nam, chương trình học bổng L’Oreal – UNESCO For Women in Science đã được thực hiện từ năm 2009, với mục tiêu nhận diện và tôn vinh các nhà khoa học nữ trẻ thông qua 2 nhóm ngành nghiên cứu là Khoa học Sự sống và Khoa học Vật liệu. Hàng năm, chương trình mở đơn học bổng để vinh danh 3 nhà khoa học nữ có đề án nghiên cứu hiện đại, đột phá, đóng góp vào sự phát triển của tri thức khoa học và lợi ích cho cộng đồng. Mỗi học bổng trị giá 150 triệu đồng.

Để tham gia chương trình, các nhà khoa học nữ phải có quốc tịch Việt Nam, trong độ tuổi không quá 45 tuổi, có học vị Tiến sĩ và có quá trình nghiên cứu khoa học. Đề án nghiên cứu khoa học xin học bổng có thể mới bắt đầu hoặc đang trong quá trình thực hiện, không bao gồm nghiên cứu liên quan đến mỹ phẩm. Hồ sơ cần được hoàn tất và gửi đến chương trình trước 18 giờ ngày 30/9/2025.

Hồ sơ tham gia chương trình học bổng sẽ bao gồm hồ sơ thể hiện năng lực nghiên cứu, học thuật, đề án nghiên cứu mang tính hiện đại, đột phá và được diễn giải theo ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc và khoa học, các thành tựu trong nghiên cứu khoa học và thư giới thiệu từ các nhà khoa học trong ngành về ứng viên và đề án nghiên cứu.

Hội đồng khoa học độc lập L’Oreal – UNESCO For Women in Science tại Việt Nam sẽ tiến hành bình chọn ứng viên xuất sắc cho từng năm và công bố kết quả vào tháng 11 hàng năm. Các ứng viên nhận học bổng khoa học tại các quốc gia sẽ tiếp tục được đề cử cho Giải thưởng Nhà khoa học trẻ tài năng thế giới vào năm kế tiếp của năm nhận học bổng.

PGS.TS. Nguyễn Vân Trang, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu Y sinh học, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, nhà khoa học nhận học bổng L’Oreal – UNESCO For Women in Science tại Việt Nam, chia sẻ: ‘Tôi tâm đắc với sứ mệnh của chương trình này là giúp cho những nhà khoa học nữ không còn vô hình nữa. Sự vô hình này đôi khi không phải đến từ bên ngoài mà là sự rụt rè, e ngại của bản thân. Tôi cũng từng có cảm giác như vậy và Giải thưởng này đã giúp tôi cảm thấy tự tin hơn bởi những công trình của mình được vinh danh, trân trọng, và bản thân tôi cũng gắn kết được với một mạng lưới các nhà khoa học nữ luôn sẵn sàng chia sẻ, nâng đỡ nhau.’

Thông tin chi tiết về chương trình và cách thức đăng ký có thể được tìm thấy trên trang web chính thức của L’Oreal và UNESCO. Các ứng viên quan tâm có thể truy cập vào trang web để biết thêm thông tin và hướng dẫn chi tiết về việc nộp hồ sơ.

Trong một thông điệp gần đây, Tổng thống Đại học California, Los Angeles (UCLA) Julio Frenk đã lên tiếng về quyết định của chính phủ liên bang trong việc tạm dừng một số nguồn tài trợ nghiên cứu cho trường. Sự kiện này không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà nghiên cứu đang phụ thuộc vào những khoản tài trợ quan trọng này mà còn có tác động sâu rộng đến người dân Mỹ trên toàn quốc. Hàng ngàn người dân sẽ bị ảnh hưởng bởi công việc, sức khỏe và tương lai phụ thuộc vào các nghiên cứu đột phá mà UCLA đang thực hiện.

Tổng thống Frenk đã chia sẻ câu chuyện cảm hứng về Tiến sĩ Abbas Ardehali, một giáo sư của UCLA, người đã thực hiện thành công ca cấy ghép phổi đầu tiên sử dụng Hệ thống chăm sóc Organ. Thành tựu của ông đã giúp giữ phổi sống sót bên ngoài cơ thể trong khi chờ cấy ghép, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong y học cấy ghép. Công trình của Tiến sĩ Ardehali không chỉ thay đổi bộ mặt của y học cấy ghép mà còn cứu sống hàng ngàn người Mỹ. Điều này là minh chứng cho tác động thực tiễn và ý nghĩa của các nghiên cứu được thực hiện tại UCLA.

Được biết, UCLA nhận được tài trợ từ các cơ quan chính phủ liên bang như Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF) và Viện Y tế Quốc gia (NIH) để thực hiện các nghiên cứu mang tính đột phá. Những nghiên cứu này không chỉ giới hạn trong các phòng thí nghiệm hoặc giảng đường mà còn có ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống thực của người dân trên toàn quốc. Các nhà nghiên cứu tại UCLA đã và đang nỗ lực để chuyển đổi những khám phá khoa học thành các giải pháp thực tiễn, cải thiện chất lượng cuộc sống và sức khỏe cho cộng đồng.

Ông Frenk bày tỏ sự thất vọng với quyết định của chính phủ liên bang, nhấn mạnh rằng việc ngừng tài trợ nghiên cứu có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hàng trăm khoản tài trợ. Điều này không chỉ gây ra những thách thức cho các nhà nghiên cứu, giảng viên và nhân viên của UCLA mà còn có tác động dây chuyền đến cộng đồng rộng lớn hơn. Ông Frenk cũng nhấn mạnh sự cam kết của UCLA trong việc duy trì một môi trường học thuật cởi mở, đa dạng và bao gồm.

Chính phủ liên bang đưa ra quyết định này với lý do sự hiện diện của chủ nghĩa bài Do Thái và thiên vị trên khuôn viên trường. Tuy nhiên, Tổng thống Frenk đã phản bác lại, khẳng định rằng UCLA đã thực hiện nhiều hành động mạnh mẽ và tích cực để đảm bảo rằng khuôn viên trường là một môi trường an toàn và chào đón tất cả sinh viên, bất kể xuất thân hay tín ngưỡng.

Ông Frenk cũng muốn nhấn mạnh rằng tài trợ nghiên cứu của liên bang không phải là một món quà mà là một khoản đầu tư vào tương lai của đất nước. Các nhà nghiên cứu tại UCLA đã trải qua một quá trình cạnh tranh gắt gao để có được những khoản tài trợ này và cam kết sử dụng chúng để mang lại lợi ích cho xã hội. Việc này thể hiện rõ ràng vai trò quan trọng của nghiên cứu trong việc thúc đẩy sự tiến bộ và phát triển của đất nước.

Hiện tại, UCLA đang tích cực đánh giá các lựa chọn tốt nhất để bảo vệ lợi ích của giảng viên, sinh viên và nhân viên. Trường cũng cam kết bảo vệ các giá trị và nguyên tắc cốt lõi của mình, bao gồm sự cam kết đối với học thuật xuất sắc, sự đa dạng và bao gồm. Những nỗ lực này nhằm đảm bảo rằng UCLA tiếp tục là một trung tâm học thuật hàng đầu, nơi mà nghiên cứu và giảng dạy được kết hợp chặt chẽ với dịch vụ và giải quyết vấn đề thực tiễn.

Không giống như suy nghĩ của nhiều người, vị trí của Trái Đất trong không gian không được xác định ngẫu nhiên hay dựa vào hệ thống GPS. Trên thực tế, các nhà thiên văn học đang sử dụng kính viễn vọng vô tuyến để bắt tín hiệu yếu ớt phát ra từ các hố đen siêu lớn ở trung tâm của các thiên hà xa xôi. Sau hành trình hàng triệu năm ánh sáng, những tín hiệu này đóng vai trò như một “mốc tọa độ” giúp xác định chuyển động, vị trí và tốc độ quay của hành tinh chúng ta.

Thông qua kỹ thuật trắc địa vô tuyến, các tín hiệu này được đồng bộ hóa từ một mạng lưới kính viễn vọng trên khắp thế giới, cung cấp dữ liệu cực kỳ chính xác cho các hệ thống định vị toàn cầu (GPS), điều hướng hàng không, theo dõi chuỗi cung ứng và giao dịch tài chính quốc tế. Sự chính xác của các hệ thống này không chỉ dừng lại ở việc định vị mà còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống hiện đại.

Thế nhưng, ngành khoa học tiên tiến này đang phải đối mặt với một thách thức mới là sự phát triển không ngừng của các thiết bị không dây như Wifi, smartphone và mạng 5G, 6G. Sự bùng nổ của các thiết bị tiêu dùng này đang chiếm dụng ngày càng nhiều dải phổ vô tuyến, gây ra sự nhiễu loạn nghiêm trọng đến tín hiệu thiên văn học. Các tín hiệu vô tuyến từ vũ trụ rất yếu ớt, trong khi tín hiệu nhân tạo trên Trái Đất lại mạnh hơn gấp hàng triệu lần, làm mờ hoặc che khuất những gì kính viễn vọng cần thu nhận.

Thậm chí, các tần số từng được dành riêng cho nghiên cứu thiên văn cũng đang bị rò rỉ tín hiệu từ các thiết bị điện tử hoặc bị phân bổ lại cho mục đích thương mại. Tình hình này đe dọa nghiêm trọng đến độ chính xác mà khoa học vũ trụ cần đạt được để duy trì các dịch vụ hiện đại mà xã hội đang phụ thuộc.

Để giải quyết vấn đề này, giới khoa học đề xuất thiết lập các “vùng im lặng vô tuyến”, nơi tín hiệu điện tử bị hạn chế nghiêm ngặt, hoặc xây dựng cơ chế bảo vệ các tần số dành riêng cho nghiên cứu. Tuy nhiên, phổ vô tuyến hiện được quản lý theo từng quốc gia, khiến việc tìm kiếm giải pháp toàn cầu trở nên khó khăn. Trong bối cảnh công nghệ không dây tiếp tục phát triển mạnh mẽ, việc nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng chính sách quản lý phổ sóng hợp lý là điều cấp thiết.

Nếu không có những giải pháp hiệu quả, bức tranh vũ trụ mà con người vẽ nên có thể sẽ bị nhiễu sóng bởi chính những tiện nghi hiện đại chúng ta đang sử dụng mỗi ngày. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành thiên văn học mà còn tác động tiêu cực đến nhiều lĩnh vực khác của cuộc sống hiện đại.

Trước tình hình này, các nhà khoa học và tổ chức quốc tế đang kêu gọi sự chú ý và hành động từ các chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng để bảo vệ môi trường nghiên cứu thiên văn. Mọi giải pháp hiệu quả cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của công nghệ và khoa học.

Theo Hindustantimes, vấn đề này cần được quan tâm và giải quyết một cách cấp thiết để không làm gián đoạn những tiến bộ khoa học và phục vụ lợi ích của toàn xã hội.

Các nhà nghiên cứu tại Viện Salk đã tạo ra một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực di truyền học bằng cách phát triển công cụ ShortStop, sử dụng học máy để khám phá các vùng DNA thường bị bỏ qua trong quá trình tìm kiếm các microprotein có thể đóng vai trò quan trọng trong bệnh tật.

Công cụ ShortStop được thiết kế để giúp các nhà khoa học xác định các vùng DNA có khả năng mã hóa microprotein và dự đoán khả năng sinh học của chúng. Điều này có thể giúp tiết kiệm thời gian và tiền bạc trong việc tìm kiếm các microprotein liên quan đến sức khỏe và bệnh tật. ShortStop hoạt động bằng cách phân loại microprotein thành hai loại: chức năng và không chức năng, dựa trên dữ liệu huấn luyện từ các bộ dữ liệu ngẫu nhiên được tạo ra bởi máy tính.

ShortStop so sánh các microprotein tìm thấy với các mẫu giả để nhanh chóng quyết định liệu một microprotein mới có khả năng chức năng hay không. Khi áp dụng ShortStop vào một bộ dữ liệu đã được công bố trước đó, các nhà nghiên cứu đã xác định được 8% microprotein có khả năng chức năng, ưu tiên chúng cho việc theo dõi tiếp theo. Công cụ này cũng giúp xác định các microprotein bị bỏ qua bởi các phương pháp khác, bao gồm cả một microprotein đã được xác nhận bằng cách phát hiện trong các tế bào và mô của con người.

ShortStop đã được sử dụng để phân tích dữ liệu di truyền từ các khối u phổi của con người và mô lân cận bình thường để tạo ra danh sách các microprotein tiềm năng chức năng. Trong số các microprotein mà ShortStop tìm thấy, một số nổi bật đã được biểu hiện nhiều hơn trong mô khối u hơn mô bình thường, cho thấy chúng có thể đóng vai trò là dấu ấn sinh học hoặc microprotein chức năng cho ung thư phổi.

Việc xác định microprotein liên quan đến ung thư phổi này chứng minh giá trị của ShortStop và học máy trong việc ưu tiên các ứng viên cho nghiên cứu và phát triển điều trị trong tương lai. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng ShortStop sẽ giúp họ tìm ra các microprotein mới liên quan đến sức khỏe và bệnh tật, từ đó mở ra những con đường mới cho việc chẩn đoán và điều trị các bệnh như ung thư và Alzheimer.

Một nghiên cứu gần đây đã khám phá tiềm năng của psilocybin, một chất hóa học được tìm thấy trong nhiều loại nấm, trong việc làm chậm quá trình lão hóa và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh liên quan đến tuổi tác. Psilocybin đã được biết đến với các tác dụng gây hưng phấn và ảo giác, nhưng nghiên cứu này tập trung vào tác động của nó đối với toàn bộ cơ thể.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng một mô hình lão hóa tế bào của tế bào phổi của con người để xem psilocin, thành phần hoạt động trong nấm gây ra hiệu ứng ảo giác, sẽ ảnh hưởng đến chúng như thế nào. Kết quả cho thấy psilocin giúp kéo dài tuổi thọ của tế bào da và phổi của con người hơn 50%. Khi chuyển sang mô hình chuột, các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những con chuột tương đương với 60-65 tuổi của con người được tiêm psilocybin sống lâu hơn những con không được tiêm.

Ngoài ra, những con chuột này cũng hiển thị các đặc điểm khỏe mạnh hơn, chẳng hạn như ít lông trắng và mọc lông. Các nhà nghiên cứu tin rằng psilocybin giúp làm chậm lão hóa bằng cách giảm căng thẳng oxy, cải thiện phản ứng sửa chữa DNA và duy trì chiều dài của telomere. Telomere là “nắp” của nhiễm sắc thể, và bằng cách giúp bảo vệ chiều dài telomere, các nhà nghiên cứu tin rằng psilocybin có thể giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh liên quan đến tuổi tác như bệnh tim, suy giảm thần kinh và ung thư.

Các nhà nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng cần phải thực hiện thêm nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động của psilocybin và tối ưu hóa các giao thức liều lượng và tần suất trước khi nó có thể được sử dụng lâm sàng như một tác nhân chống lão hóa. Các chuyên gia khác cũng bình luận về nghiên cứu này, cho rằng mặc dù đây là một nghiên cứu quan trọng, nhưng vẫn cần phải thực hiện thêm nhiều nghiên cứu để xác minh các phát hiện này và xem liệu chúng có thể được ứng dụng trong điều trị các bệnh của con người hay không.

Một chuyên gia ung thư cũng cho rằng psilocybin có thể có tiềm năng trong việc giúp cơ thể sửa chữa và phục hồi sau các tổn thương, và có thể có vai trò trong việc điều trị các bệnh liên quan đến lão hóa. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng cần phải thực hiện thêm nhiều nghiên cứu để xác minh các phát hiện này và xem liệu chúng có thể được ứng dụng trong điều trị các bệnh của con người hay không.

Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí Nature, và các nhà nghiên cứu hy vọng rằng nó sẽ mở ra một hướng nghiên cứu mới trong việc tìm kiếm các phương pháp điều trị các bệnh liên quan đến lão hóa. Psilocybin đã được nghiên cứu trong nhiều năm qua về tiềm năng của nó trong việc điều trị các bệnh tâm thần, chẳng hạn như trầm cảm và lo âu, và nghiên cứu này cho thấy rằng nó cũng có thể có tiềm năng trong việc làm chậm lão hóa và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh liên quan đến tuổi tác.

Để biết thêm thông tin về nghiên cứu này, bạn có thể truy cập vào trang web của Đại học California, Los Angeles, nơi mà nghiên cứu này đã được thực hiện. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng nghiên cứu này sẽ giúp mở ra một hướng nghiên cứu mới trong việc tìm kiếm các phương pháp điều trị các bệnh liên quan đến lão hóa, và họ hy vọng rằng psilocybin sẽ trở thành một trong những phương pháp điều trị tiềm năng trong tương lai.

Các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu và Điều trị Ung thư Helen F. Graham của ChristianaCare và Đại học Delaware đã đạt được một bước tiến quan trọng trong việc hiểu biết về cách cơ thể duy trì cấu trúc phức tạp của các mô. Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí khoa học Biology of the Cell đã chỉ ra rằng chỉ cần năm quy tắc cơ bản có thể giải thích cách cơ thể duy trì cấu trúc của các mô như ruột kết, ngay cả khi các tế bào liên tục chết và được thay thế.

Đây là kết quả của hơn 15 năm hợp tác giữa các nhà toán học và các nhà sinh học ung thư để tìm ra các quy tắc chi phối cấu trúc mô và hành vi của tế bào. Nghiên cứu này có thể là bước đầu tiên trong việc tìm ra ‘bản thiết kế’ của cơ thể, tương tự như mã di truyền giải thích cách gen hoạt động.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng mô hình toán học để mô phỏng hành vi của tế bào và xác định năm quy tắc cốt lõi chi phối cấu trúc và hành vi của tế bào. Những quy tắc này bao gồm thời điểm phân chia tế bào, thứ tự phân chia tế bào, hướng phân chia và di chuyển của tế bào, số lần phân chia của tế bào và thời gian sống của tế bào trước khi chết.

Những quy tắc này hoạt động cùng nhau như một ‘kịch bản’ để kiểm soát vị trí của tế bào, thời điểm phân chia và thời gian tồn tại, giúp các mô hoạt động và duy trì cấu trúc một cách chính xác. Các nhà nghiên cứu tin rằng những quy tắc này có thể áp dụng cho nhiều loại mô khác nhau trên cơ thể, bao gồm da, gan, não và hơn thế nữa.

Việc tìm ra ‘mã mô’ này có thể giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về cách mô chữa lành sau chấn thương, cách các dị tật bẩm sinh xảy ra và cách các bệnh như ung thư phát triển khi mã này bị gián đoạn. Nghiên cứu này cũng có ý nghĩa quan trọng đối với dự án Atlas Tế bào Con người, một hợp tác khoa học toàn cầu nhằm lập bản đồ mọi loại tế bào trong cơ thể con người.

Trong tương lai, nhóm nghiên cứu sẽ kiểm tra các dự đoán của mô hình một cách thử nghiệm, hoàn thiện mô hình với dữ liệu bổ sung và khám phá liên quan đến sinh học ung thư, đặc biệt là cách các gián đoạn của mã mô có thể dẫn đến sự phát triển của khối u hoặc di căn.

Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia đang đặt mục tiêu trở thành một trong những đơn vị nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ số và chuyển đổi số. Để đạt được mục tiêu này, Viện đang hướng tới xây dựng một hệ thống tiêu chuẩn về trí tuệ nhân tạo, một lĩnh vực được xem là định hình tương lai của công nghệ toàn cầu.

Mục tiêu của Viện được công bố tại Đại hội Chi bộ lần thứ V, nhiệm kỳ 2025-2030, diễn ra vào ngày 10/7. Trong nhiệm kỳ vừa qua, Viện đã triển khai 106 đề tài và nhiệm vụ khoa học công nghệ trong các lĩnh vực mũi nhọn như công nghệ số, giải pháp số, mô hình chuyển đổi số, cùng cơ chế chính sách phát triển công nghiệp phần mềm và nội dung số. Nhiều kết quả nghiên cứu đã được trình Bộ và Chính phủ, làm cơ sở đề xuất chính sách thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia.

Viện cũng đã dành nguồn lực để nghiên cứu chính sách quản lý trí tuệ nhân tạo và xây dựng hệ thống tiêu chuẩn cho công nghệ này, nhằm phục vụ việc quản lý, phát triển và ứng dụng AI. Việc xây dựng hệ thống tiêu chuẩn về trí tuệ nhân tạo là một bước tiến quan trọng, giúp đảm bảo sự phát triển và ứng dụng AI một cách an toàn và có trách nhiệm.

Trong thời gian tới, Viện sẽ tiếp tục huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực phục vụ nghiên cứu, tư vấn và triển khai; đẩy mạnh ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn; phát triển đội ngũ cán bộ trình độ cao; tăng cường hợp tác trong nước và quốc tế. Viện sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia và phát triển công nghệ số tại Việt Nam.

Với mục tiêu trở thành đơn vị nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ số và chuyển đổi số, Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia đang thể hiện quyết tâm và nỗ lực trong việc xây dựng một tương lai công nghệ số cho Việt Nam. Sự hợp tác và hỗ trợ từ các bên liên quan sẽ là yếu tố quan trọng giúp Viện đạt được mục tiêu này.

Thông tin thêm về hoạt động của Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia có thể được tìm thấy tại https://www.niros.vn/ . Thêm vào đó,mục tiêu và định hướng trong tương lai của viện có thể tạo tiền đề tích cực cho sự phát triển công nghệ nói chung.

Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Nature đã đưa ra một giải pháp tiềm năng để ngăn chặn sự lây lan của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét thông qua vết đốt của muỗi. Theo đó, các nhà khoa học đã tìm ra cách thức chỉnh sửa gene của muỗi để “mạch ngắn” ký sinh trùng này.

Bệnh sốt rét là một bệnh gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium, được truyền cho người qua vết đốt của muỗi nhiễm bệnh. Mỗi năm, hơn 250 triệu người trên toàn thế giới bị muỗi truyền ký sinh trùng này. Để lan rộng, ký sinh trùng cần hoàn thành một hành trình phức tạp, bắt đầu từ khi muỗi hút máu từ người bị nhiễm bệnh. Sau đó, ký sinh trùng di chuyển đến ruột của muỗi, nơi nó phải đối mặt với một thách thức lớn, đó là việc di chuyển ra khỏi ruột và vào khoang cơ thể, nơi ký sinh trùng phát triển thành một dạng khác, trước khi di chuyển đến tuyến nước bọt của muỗi.

Ở đó, chúng sẵn sàng lây nhiễm cho người tiếp theo bị đốt. Để thực hiện bước nhảy quan trọng này, ký sinh trùng phụ thuộc vào một loại protein do chính muỗi tạo ra. Tuy nhiên, một số muỗi có biến thể của protein này dường như phá vỡ hành trình của ký sinh trùng. Các nhà khoa học tại Đại học California San Diego đã sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR để thay đổi biến thể của protein này trong muỗi.

Chỉ với một thay đổi nhỏ, việc chỉnh sửa chỉ một amino acid trong gene đã đủ để ngăn chặn hầu hết ký sinh trùng di chuyển đến đích cuối cùng trong muỗi. Qua đó, các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ sử dụng ‘gene drive’ để phổ biến thay đổi có lợi này trong toàn bộ quần thể muỗi. Gene drive là các chuỗi DNA có thể được chèn vào genome và thay đổi quy tắc di truyền thông thường.

Đây là một phương pháp chỉnh sửa gene có thể được sử dụng để ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, phương pháp này còn gây tranh cãi và chưa được sử dụng bên ngoài phòng thí nghiệm do lo ngại về hậu quả không mong muốn. Các nhà nghiên cứu cho biết sẽ cần vài năm nữa để có thể tiến hành thử nghiệm thực địa.

Nghiên cứu này cho thấy về nguyên tắc, một chỉnh sửa nhỏ trong genome có thể khiến toàn bộ quần thể muỗi không thể truyền bệnh sốt rét này. Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua, nhưng phát hiện này mang lại hy vọng mới trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét và các bệnh truyền nhiễm khác.

Tạp chí Nature là một trong những ấn phẩm khoa học hàng đầu thế giới, với lịch sử lâu đời và uy tín trong việc công bố các nghiên cứu khoa học chất lượng cao.

Khi mắt bị tổn thương hoặc mắc các bệnh lý, các tế bào trung tính – một thành phần quan trọng của hệ miễn dịch trong máu – thường là lực lượng phản ứng đầu tiên. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây do các nhà khoa học tại Viện Mắt Flaum và Viện Neuroscience Del Monte thuộc Đại học Rochester thực hiện đã chỉ ra rằng võng mạc có một phản ứng khác biệt so với nhiều loại mô khác trong cơ thể.

Trong trường hợp các tế bào cảm quang trong võng mạc bị tổn thương, các tế bào miễn dịch chuyên biệt của não, gọi là microglia, sẽ được kích hoạt để phản ứng. Tuy nhiên, đáng chú ý là các tế bào trung tính, dù có mặt gần đó trong mạch máu, không được huy động để hỗ trợ quá trình sửa chữa tổn thương tế bào cảm quang. Phát hiện này mang lại ý nghĩa quan trọng đối với hàng triệu người Mỹ đang phải đối mặt với tình trạng mất thị lực do mất tế bào cảm quang. Việc hiểu rõ mối quan hệ giữa hai quần thể tế bào miễn dịch này là kiến thức thiết yếu để xây dựng các liệu pháp mới, đồng thời đòi hỏi sự tinh tế trong việc hiểu các tương tác giữa các tế bào miễn dịch.

Công nghệ chụp ảnh quang học thích nghi, một loại camera tiên tiến được phát triển bởi Đại học Rochester, đã được sử dụng để quan sát các tế bào thần kinh và miễn dịch đơn lẻ bên trong mắt sống. Sử dụng công nghệ này, các nhà nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu trên võng mạc của chuột bị tổn thương tế bào cảm quang.

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng mặc dù cả tế bào trung tính và microglia đều hiện diện trong võng mạc, nhưng chỉ có các tế bào microglia phản ứng với chấn thương tế bào cảm quang. Đáng chú ý hơn, các tế bào microglia không kêu gọi các tế bào trung tính đến hỗ trợ quá trình sửa chữa tổn thương tế bào cảm quang.

Các nhà nghiên cứu tin rằng phát hiện này gợi ý về sự tồn tại của một loại “che chắn” trong chấn thương võng mạc. Cơ chế này có thể bảo vệ võng mạc khỏi sự xâm nhập của các tế bào miễn dịch có khả năng gây hạiมาก hơn là có lợi. Từ đó, nghiên cứu này mở ra những hướng đi mới trong việc tìm hiểu cơ chế bảo vệ và phục hồi của võng mạc, đồng thời đề xuất các phương pháp điều trị tiềm năng cho các bệnh lý về mắt liên quan đến tổn thương tế bào cảm quang.