Nghiên cứu khoa học – Kinhtetieudung.com

Vai trò của trường đại học trong phát triển khoa học công nghệ đột phá ở Việt Nam

Linh — Tue, 12 Aug 2025 18:43:42 +0000

Trong bối cảnh cạnh tranh và hạn chế chuyển giao công nghệ trên toàn cầu hiện nay, việc làm chủ các công nghệ chiến lược đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết đối với Việt Nam. Mục tiêu này nhằm phát triển đất nước dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ, phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 57. Các trường đại học đã được giao vai trò nòng cốt trong việc hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng này.

Làm chủ công nghệ lõi được xem là một bước đi chiến lược quan trọng, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của đất nước, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững và lâu dài. Sự hợp tác chặt chẽ giữa nghiên cứu khoa học, đào tạo và chuyển giao công nghệ giữa các cơ quan nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp chính là chìa khóa để đạt được thành công trong lĩnh vực này.

Các trường đại học không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, mà còn đóng vai trò là trung tâm nghiên cứu, phát triển và đổi mới công nghệ. Thông qua hoạt động nghiên cứu và phát triển, các trường đại học có thể thúc đẩy quá trình làm chủ các công nghệ lõi, giúp Việt Nam nhanh chóng thu hẹp khoảng cách với các nước trên thế giới.

Quá trình làm chủ công nghệ lõi cũng sẽ tạo ra những cơ hội mới cho việc phát triển các sản phẩm và dịch vụ tiên tiến, từ đó đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Việc kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu, đào tạo và sản xuất sẽ giúp tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động và推动 sự phát triển bền vững của đất nước.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, các trường đại học cần tăng cường hợp tác với các cơ quan nghiên cứu, doanh nghiệp và tổ chức khác cả trong và ngoài nước. Sự hợp tác quốc tế và liên ngành sẽ giúp các trường đại học tiếp cận được với các công nghệ mới, tri thức và kinh nghiệm tiên tiến, từ đó nâng cao năng lực nghiên cứu và đào tạo của mình.

Ngoài ra, để thúc đẩy quá trình làm chủ công nghệ lõi, các cơ quan quản lý nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích phù hợp. Điều này bao gồm việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng nghiên cứu, cung cấp các nguồn lực và tài chính cần thiết cho hoạt động nghiên cứu và phát triển, cũng như xây dựng môi trường pháp lý và quy định thuận lợi cho sự phát triển của khoa học và công nghệ.

Tóm lại, việc làm chủ công nghệ lõi là một nhiệm vụ quan trọng trong bối cảnh hiện nay, và các trường đại học đóng vai trò nòng cốt trong việc hiện thực hóa mục tiêu này. Sự hợp tác chặt chẽ giữa các trường đại học, cơ quan nghiên cứu, doanh nghiệp và các bên liên quan khác, cùng với sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý nhà nước, sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu phát triển đột phá dựa trên khoa học và công nghệ, cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh của đất nước trên thị trường quốc tế.

Diệt muỗi sốt rét bằng cách chỉnh sửa gene

Linh — Sun, 10 Aug 2025 19:15:19 +0000

Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Nature đã đưa ra một giải pháp tiềm năng để ngăn chặn sự lây lan của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét thông qua vết đốt của muỗi. Theo đó, các nhà khoa học đã tìm ra cách thức chỉnh sửa gene của muỗi để “mạch ngắn” ký sinh trùng này.

Bệnh sốt rét là một bệnh gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium, được truyền cho người qua vết đốt của muỗi nhiễm bệnh. Mỗi năm, hơn 250 triệu người trên toàn thế giới bị muỗi truyền ký sinh trùng này. Để lan rộng, ký sinh trùng cần hoàn thành một hành trình phức tạp, bắt đầu từ khi muỗi hút máu từ người bị nhiễm bệnh. Sau đó, ký sinh trùng di chuyển đến ruột của muỗi, nơi nó phải đối mặt với một thách thức lớn, đó là việc di chuyển ra khỏi ruột và vào khoang cơ thể, nơi ký sinh trùng phát triển thành một dạng khác, trước khi di chuyển đến tuyến nước bọt của muỗi.

Ở đó, chúng sẵn sàng lây nhiễm cho người tiếp theo bị đốt. Để thực hiện bước nhảy quan trọng này, ký sinh trùng phụ thuộc vào một loại protein do chính muỗi tạo ra. Tuy nhiên, một số muỗi có biến thể của protein này dường như phá vỡ hành trình của ký sinh trùng. Các nhà khoa học tại Đại học California San Diego đã sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR để thay đổi biến thể của protein này trong muỗi.

Chỉ với một thay đổi nhỏ, việc chỉnh sửa chỉ một amino acid trong gene đã đủ để ngăn chặn hầu hết ký sinh trùng di chuyển đến đích cuối cùng trong muỗi. Qua đó, các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ sử dụng ‘gene drive’ để phổ biến thay đổi có lợi này trong toàn bộ quần thể muỗi. Gene drive là các chuỗi DNA có thể được chèn vào genome và thay đổi quy tắc di truyền thông thường.

Đây là một phương pháp chỉnh sửa gene có thể được sử dụng để ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, phương pháp này còn gây tranh cãi và chưa được sử dụng bên ngoài phòng thí nghiệm do lo ngại về hậu quả không mong muốn. Các nhà nghiên cứu cho biết sẽ cần vài năm nữa để có thể tiến hành thử nghiệm thực địa.

Nghiên cứu này cho thấy về nguyên tắc, một chỉnh sửa nhỏ trong genome có thể khiến toàn bộ quần thể muỗi không thể truyền bệnh sốt rét này. Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua, nhưng phát hiện này mang lại hy vọng mới trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét và các bệnh truyền nhiễm khác.

Tạp chí Nature là một trong những ấn phẩm khoa học hàng đầu thế giới, với lịch sử lâu đời và uy tín trong việc công bố các nghiên cứu khoa học chất lượng cao.

Tuổi tác tăng tốc ở độ tuổi 50 như thế nào

Linh — Sat, 09 Aug 2025 18:34:03 +0000

Quá trình lão hóa của cơ thể con người không diễn ra đồng đều và có thể tăng tốc sau tuổi 50, theo một nghiên cứu mới nhất được công bố trên tạp chí Cell vào ngày 25 tháng 7. Các nhà khoa học đã tiến hành phân tích sự thay đổi của protein theo thời gian trong các cơ quan khác nhau của cơ thể và phát hiện ra rằng, ở khoảng tuổi 50, quá trình lão hóa dường như tăng tốc đáng kể.

Nghiên cứu này đã thực hiện phân tích các mẫu mô từ 76 người có nguồn gốc Trung Quốc, với độ tuổi từ 14 đến 68, những người đã chết do chấn thương não. Các mẫu mô này đại diện cho 8 hệ thống của cơ thể, bao gồm hệ tim mạch, miễn dịch và tiêu hóa. Kết quả cho thấy sự gia tăng liên quan đến tuổi tác trong biểu hiện của 48 protein liên quan đến bệnh, và các thay đổi sớm ở khoảng tuổi 30 tại tuyến thượng thận, nơi sản xuất các hormone khác nhau.

Điều này phù hợp với dữ liệu trước đó, cho thấy rằng sự kiểm soát hormone và chuyển hóa là rất quan trọng. Tuy nhiên, giữa tuổi 45 và 55, một điểm chuyển đổi đã xuất hiện với những thay đổi lớn trong mức độ protein. Sự thay đổi mạnh mẽ nhất được tìm thấy trong động mạch chủ, động mạch chính của cơ thể, nơi mang máu oxy hóa ra khỏi tim.

Các nhà nghiên cứu đã xác định được một protein được sản xuất trong động mạch chủ, khi được truyền cho chuột, kích hoạt các dấu hiệu lão hóa tăng tốc. Các phát hiện này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng lão hóa không phải là một quá trình tuyến tính, mà thay vào đó là một quá trình bị đánh dấu bởi các giai đoạn thay đổi nhanh chóng.

Tuy nhiên, các nghiên cứu lớn hơn vẫn cần được thực hiện trước khi các nhà khoa học có thể gắn nhãn tuổi 50 là một điểm khủng hoảng. Maja Olecka, một nhà nghiên cứu lão hóa tại Viện Leibniz về lão hóa – Fritz Lipmann ở Jena, Đức, cho biết: ‘Có những đợt thay đổi liên quan đến tuổi tác, nhưng vẫn khó đưa ra kết luận chung về thời điểm của các điểm uốn.’

Phát hiện cơ chế não phản ứng khi tế bào cảm quang ở võng mạc bị tổn thương

Linh — Wed, 06 Aug 2025 21:51:34 +0000

Khi mắt bị tổn thương hoặc mắc các bệnh lý, các tế bào trung tính – một thành phần quan trọng của hệ miễn dịch trong máu – thường là lực lượng phản ứng đầu tiên. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây do các nhà khoa học tại Viện Mắt Flaum và Viện Neuroscience Del Monte thuộc Đại học Rochester thực hiện đã chỉ ra rằng võng mạc có một phản ứng khác biệt so với nhiều loại mô khác trong cơ thể.

Trong trường hợp các tế bào cảm quang trong võng mạc bị tổn thương, các tế bào miễn dịch chuyên biệt của não, gọi là microglia, sẽ được kích hoạt để phản ứng. Tuy nhiên, đáng chú ý là các tế bào trung tính, dù có mặt gần đó trong mạch máu, không được huy động để hỗ trợ quá trình sửa chữa tổn thương tế bào cảm quang. Phát hiện này mang lại ý nghĩa quan trọng đối với hàng triệu người Mỹ đang phải đối mặt với tình trạng mất thị lực do mất tế bào cảm quang. Việc hiểu rõ mối quan hệ giữa hai quần thể tế bào miễn dịch này là kiến thức thiết yếu để xây dựng các liệu pháp mới, đồng thời đòi hỏi sự tinh tế trong việc hiểu các tương tác giữa các tế bào miễn dịch.

Công nghệ chụp ảnh quang học thích nghi, một loại camera tiên tiến được phát triển bởi Đại học Rochester, đã được sử dụng để quan sát các tế bào thần kinh và miễn dịch đơn lẻ bên trong mắt sống. Sử dụng công nghệ này, các nhà nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu trên võng mạc của chuột bị tổn thương tế bào cảm quang.

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng mặc dù cả tế bào trung tính và microglia đều hiện diện trong võng mạc, nhưng chỉ có các tế bào microglia phản ứng với chấn thương tế bào cảm quang. Đáng chú ý hơn, các tế bào microglia không kêu gọi các tế bào trung tính đến hỗ trợ quá trình sửa chữa tổn thương tế bào cảm quang.

Các nhà nghiên cứu tin rằng phát hiện này gợi ý về sự tồn tại của một loại “che chắn” trong chấn thương võng mạc. Cơ chế này có thể bảo vệ võng mạc khỏi sự xâm nhập của các tế bào miễn dịch có khả năng gây hạiมาก hơn là có lợi. Từ đó, nghiên cứu này mở ra những hướng đi mới trong việc tìm hiểu cơ chế bảo vệ và phục hồi của võng mạc, đồng thời đề xuất các phương pháp điều trị tiềm năng cho các bệnh lý về mắt liên quan đến tổn thương tế bào cảm quang.