Các quốc gia châu Á đang tích cực cập nhật các quy định liên quan đến stablecoin, một loại tiền điện tử ổn định, sau khi Mỹ ban hành đạo luật điều tiết lĩnh vực này. Đạo luật Genius Act đã thiết lập một môi trường pháp lý rõ ràng cho việc phát hành và giao dịch các stablecoin có giá trị neo theo đồng đô la Mỹ.

Trong bối cảnh đó, nhiều quốc gia châu Á như Hàn Quốc, Hồng Kông, Thái Lan và Philippines đang mở đường cho các stablecoin neo giá vào các loại tiền tệ châu Á. Các công ty công nghệ lớn như JD.com và Ant Group của Trung Quốc đang nộp đơn xin phát hành stablecoin neo vào đô la Hồng Kông. Tại Hàn Quốc, giá cổ phiếu của công ty công nghệ tài chính Kakaopay Corp. đã tăng vọt khi nhà đầu tư kỳ vọng rằng công ty này cũng sẽ phát hành stablecoin neo vào đồng won.

Ngay cả ở Trung Quốc, nơi đã áp đặt lệnh cấm tiền mã hóa trong nhiều năm, giới chức trách dường như cũng đang dần chấp nhận khái niệm về các đồng tiền điện tử đóng vai trò thay thế đồng nhân dân tệ. Bộ Tài chính Thái Lan đã đề xuất phát hành stablecoin neo giá vào đồng baht được hỗ trợ bởi 10 tỉ baht trái phiếu chính phủ. Ủy ban Chứng khoán và sàn giao dịch Thái Lan (SEC) đã phê duyệt giao dịch hai stablecoin USDT và USDC trên các sàn tiền số được quản lý.

Ngân hàng trung ương Philippines (BSP) đã phê duyệt cho Coins.ph, một nhà cung cấp dịch vụ tài sản số thử nghiệm stablecoin neo giá vào đồng peso. Sự phát triển này cho thấy các quốc gia châu Á đang ngày càng quan tâm đến việc tận dụng stablecoin để cải thiện hệ thống thanh toán và giao dịch của họ.

Một trong những mối quan ngại chính của các nhà chức trách châu Á là nỗi lo sợ về dòng vốn tháo chạy thông qua các giao dịch stablecoin dựa vào đô la Mỹ. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng stablecoin có thể cải thiện các giao dịch chênh lệch giá giữa các địa điểm hoặc giữa các thị trường mà không bị ràng buộc bởi giờ giao dịch ngoại hối. Stablecoin nội địa có tiềm năng ứng dụng thực tế, đặc biệt là để tạo điều kiện cho thanh khoản vào cuối tuần và lưu chuyển vốn trơn tru hơn.

Hồng Kông đã nhanh chóng trở thành nơi thí nghiệm stablecoin của khu vực. Khung pháp lý cấp phép stablecoin chính thức có hiệu lực ở đặc khu này vào ngày 1-8. Cơ quan Tiền tệ Hồng Kông (HKMA) đặc biệt tập trung vào các trường hợp sử dụng khả thi và thiết thực của stablecoin.

Nhiều đơn vị phát hành quan tâm đến việc phát hành stablecoin được hỗ trợ bởi đồng nhân dân tệ ở Hồng Kông là các công ty giao dịch và thanh toán đang sử dụng đồng nhân dân tệ trong thanh toán xuyên biên giới. Trung Quốc dường như đang dần đón nhận công nghệ blockchain như một công cụ tài chính.

Như vậy, sự phát triển của stablecoin ở châu Á đang ngày càng trở nên rõ ràng. Các quốc gia đang tích cực xây dựng khung pháp lý và thử nghiệm các ứng dụng của stablecoin trong giao dịch và thanh toán. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức và rủi ro cần được giải quyết để đảm bảo sự phát triển bền vững của lĩnh vực này.

Các quốc gia trên thế giới đang phải cân nhắc giữa nhu cầu sử dụng tiền số ngày càng lớn của công chúng với những cảnh báo về rủi ro đối với ổn định tài chính của lĩnh vực này. Việc sử dụng stablecoin, một loại tiền ảo được thiết kế để giữ giá ổn định, thường neo theo tỷ giá 1:1 với đồng USD, đã gia tăng mạnh trong những năm gần đây. Stablecoin được sử dụng phổ biến để giao dịch giữa các loại tài sản số và được kỳ vọng có thể dùng để chuyển tiền tức thì.

Tuy nhiên, việc sử dụng stablecoin cũng đặt ra nhiều thách thức và rủi ro. Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) đã lên tiếng cảnh báo rằng nếu để stablecoin phát triển tự do, niềm tin của người dân vào tiền tệ sẽ bị xói mòn, chủ quyền tiền tệ bị đe dọa và những rủi ro đối với ổn định tài chính trở nên khó kiểm soát. Các nhà hoạch định chính sách cũng lo ngại rằng stablecoin có thể bị lợi dụng làm công cụ trung gian cho các hoạt động tội phạm tài chính.

Trước những thách thức này, một số quốc gia đang gấp rút phát triển tiền ảo của ngân hàng trung ương (CBDC), nhằm mang đến cho người dân lựa chọn thanh toán số hóa an toàn và góp phần ngăn chặn làn sóng “Đôla hóa” đang mạnh lên. Tuy nhiên, các dự án CBDC cho đến nay vẫn gặp không ít khó khăn, hiệu quả triển khai còn khá hạn chế.

Ông Christian Catalini, sáng lập Phòng thí nghiệm Kinh tế học Tiền mã hóa tại Viện Công nghệ Massachusetts, nhận định rằng chúng ta đang sống trong một bối cảnh kỳ lạ, khi stablecoin neo theo đồng USD nắm vị trí áp đảo. Nếu không có các biện pháp quản lý, điều này có thể dẫn đến tình trạng đô la hóa tràn lan.

Hiện trên toàn cầu có khoảng 250 tỷ USD giá trị stablecoin đang lưu hành, phần lớn đều neo theo đồng USD. Nhà đầu tư thường rót vốn vào loại tài sản này để giữ tiền trước khi giao dịch tiền mã hóa hoặc sử dụng để thanh toán, bởi giao dịch chỉ mất vài phút thay vì vài ngày như ngân hàng truyền thống, đồng thời chi phí giao dịch lại rẻ hơn rất nhiều.

Giới phân tích nhận định thị trường stablecoin sẽ tiếp tục tăng trưởng bùng nổ trong những năm tới. Viện Citi dự báo nguồn cung stablecoin toàn cầu có thể đạt 1,6 ngàn tỷ USD vào năm 2030, thậm chí có thể tăng vọt đến 3,7 ngàn tỷ USD nhờ khung pháp lý thuận lợi hơn tại Mỹ.

Tuy nhiên, tốc độ phát triển quá nhanh này cũng tiềm ẩn nguy cơ khiến các quốc gia không theo kịp sẽ bỏ lỡ việc phát triển ngành công nghiệp mới, đồng thời mất tiếng nói trong việc định hình luật chơi toàn cầu.

Một số quốc gia đang xem xét các giải pháp khác nhau. Tại Anh, Ngân hàng Trung ương (BOE) đã phát đi tín hiệu nới lỏng so với quan điểm thận trọng trước đây với các tổ chức phát hành stablecoin. Tại khu vực đồng Euro, nhiều nhà hoạch định chính sách đang ấp ủ kỳ vọng đưa đồng Euro trở thành đồng tiền dự trữ mới thay thế vị trí thống trị của USD.

Dù vậy, Thống đốc BOE Andrew Bailey vừa cảnh báo rằng việc các ngân hàng lớn tự phát hành stablecoin có thể đặt ra rủi ro cho sự ổn định tài chính. Theo ông Bailey, giải pháp hợp lý hơn cho Anh là từng bước chuyển sang áp dụng tiền gửi dạng token hóa – tức số hóa tiền gửi của các ngân hàng thương mại, qua đó rút ngắn thời gian thanh toán – thay vì vội vàng đưa ra một đồng tiền số quốc gia mới.

Tại khu vực đồng Euro, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) là lực lượng dẫn dắt chủ chốt khi mạnh mẽ thúc đẩy phát hành đồng Euro số. Từ năm 2021, dự án đồng Euro số phục vụ đối tượng khách hàng bán lẻ đã được triển khai, với mục tiêu từng bước giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào các tập đoàn công nghệ Mỹ đang nắm giữ hạ tầng thanh toán xuyên lục địa.

Tuy nhiên, bức tranh phát triển tiền số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) trên thế giới vẫn chưa thực sự khởi sắc. Dù toàn cầu ghi nhận 69 dự án CBDC bán lẻ đang trong quá trình triển khai, mới chỉ có 3 dự án chính thức đưa vào vận hành và hai dự án khác đã phải dừng lại giữa chừng.

Ám ảnh lớn nhất đối với các dự án CBDC là thất bại điển hình của Nigeria. Năm 2021, nước này từng tự tin phát hành đồng tiền số e-Naira, song đa phần người dân lại thờ ơ và chuyển sang sử dụng stablecoin neo theo đồng USD do các tổ chức tư nhân phát hành.

Ông Nitin Datta, Chánh văn phòng UNDCIF (cơ quan trực thuộc Liên Hợp Quốc về tài sản số), nhận định rằng một phần nguyên nhân khiến đồng e-naira thất bại là do nó chỉ đơn thuần là phiên bản số hóa của đồng tiền nội tệ truyền thống, vốn không nhận được sự tin tưởng từ công chúng.

Bà Ruth Wandhofer, Chủ tịch cơ quan quản lý hệ thống thanh toán Vương quốc Anh, nhấn mạnh rằng loại tài sản này vẫn chưa cho thấy khả năng ứng dụng ở quy mô lớn. Theo bà, một giám đốc tài chính cấp toàn cầu “khó có thể dùng stablecoin để thực hiện các giao dịch giá trị lớn xuyên biên giới” do vướng phải chi phí chuyển đổi ngoại tệ đáng kể.

Bà cũng chỉ ra thực tế tại nhiều quốc gia, người tiêu dùng vẫn thiếu kiến thức tài chính cơ bản, hệ thống thanh toán còn nhiều hạn chế, trang thiết bị công nghệ chưa đáp ứng, và tính minh bạch chưa cao.

Đối với những dự án này, ông Josh Lipsky, Giám đốc cấp cao Trung tâm địa kinh tế của Atlantic Council, cho rằng sự ra đời của đồng Euro số sẽ là phép thử quyết định. “Nếu Euro số vận hành thành công, khu vực đồng Euro sẽ chứng minh cho thế giới thấy rằng giải pháp số hóa của khu vực công là khả thi và xứng đáng trở thành hình mẫu toàn cầu”, ông nhấn mạnh.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa ban hành Bộ thủ tục hành chính mới để hướng dẫn thực hiện đăng ký cấp phép cơ chế thử nghiệm cho các đơn vị, tổ chức là đối tượng điều chỉnh của Nghị định 94. Nghị định này quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng đối với việc triển khai sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới thông qua ứng dụng giải pháp công nghệ.

Nghị định 94, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đã đặt ra những quy định cụ thể về cơ chế thử nghiệm cho các giải pháp công nghệ tài chính, bao gồm chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở, và cho vay ngang hàng. Đây là những giải pháp được kỳ vọng sẽ thúc đẩy hoạt động dịch vụ ngân hàng phát triển và đóng góp vào sự phát triển của ngân hàng số trong bối cảnh hiện nay.

Ngay sau khi Nghị định 94 được ban hành, Ngân hàng Trung ương (NHTW) đã tích cực triển khai các chương trình và hành động cụ thể, bao gồm việc xây dựng và ban hành bộ thủ tục hành chính mới. Bộ thủ tục này hướng dẫn chi tiết về tiếp nhận và xử lý hồ sơ đăng ký, thời gian và các bước thực hiện, cũng như trả kết quả.

Bộ thủ tục hành chính mới bao gồm 6 thủ tục, gồm: Thủ tục đăng ký tham gia cơ chế thử nghiệm đối với giải pháp chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở; Thủ tục đăng ký tham gia cơ chế thử nghiệm đối với giải pháp cho vay ngang hàng; Thủ tục đề nghị điều chỉnh giải pháp thử nghiệm; Thủ tục dừng thử nghiệm và thu hồi giấy chứng nhận tham gia cơ chế thử nghiệm; Thủ tục đề nghị gia hạn thời gian thử nghiệm và thủ tục cấp giấy chứng nhận hoàn thành thời gian thử nghiệm.

Các thủ tục này sẽ được thực hiện bởi các đơn vị chức năng của NHNN, bao gồm Vụ Thanh toán và Vụ Chính sách tiền tệ. Đặc biệt, các thủ tục liên quan đến giải pháp cho vay ngang hàng sẽ được Vụ Chính sách tiền tệ thực hiện, trong khi các thủ tục liên quan đến giải pháp chấm điểm tín dụng và chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở sẽ do Vụ Thanh toán đảm nhiệm.

Mới đây, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cho biết, 3 giải pháp chính tại Nghị định 94 được xem xét tham gia Cơ chế thử nghiệm gồm chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API), cho vay ngang hàng (P2P Lending). Trong quá trình triển khai Nghị định, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục rà soát, cập nhật các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới trong lĩnh vực ngân hàng để đánh giá và đề xuất mở rộng các giải pháp tham gia Cơ chế thử nghiệm.

Ông Ron H. Slagen – Phó Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam đánh giá, hệ thống tài chính tại Việt Nam đang trải qua quá trình chuyển đổi lớn, được thúc đẩy bởi các công nghệ như điện toán đám mây, phân tích dữ liệu lớn, open API, Blockchain và AI. Sự thay đổi này đang định hình lại hoạt động ngân hàng truyền thống và thúc đẩy sự trỗi dậy của các công ty công nghệ tài chính.

Nghị định 94 mới ban hành về sandbox fintech đại diện cho một cột mốc quan trọng trong việc thiết lập khung pháp lý cho các công ty fintech thử nghiệm các sản phẩm và dịch vụ mới dưới sự giám sát chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước. Sự cộng hưởng của cơ chế thí điểm fintech, cho vay ngang hàng sẽ tiếp tục khuyến khích và mang đến những đổi mới cho sản phẩm, dịch vụ số của thị trường.