Thực trạng kinh doanh vàng tại các doanh nghiệp tư nhân hiện nay đang tồn tại nhiều lỗ hổng trong quản lý. Việc không ghi nhận thông tin số sê-ri hay danh tính người mua vẫn diễn ra phổ biến tại nhiều doanh nghiệp kinh doanh vàng. Điều này gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc kiểm tra, giám sát và xác minh nguồn gốc vàng hoặc dòng tiền trong các giao dịch có dấu hiệu bất thường.

Gần đây, Bộ Công an đã đề xuất Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bổ sung quy định bắt buộc ghi nhận thông tin số sê-ri vàng miếng trên chứng từ giao dịch. Đây là một giải pháp quan trọng nhằm tăng cường minh bạch và kiểm soát hoạt động kinh doanh vàng.

Theo bà Nguyễn Thị Phượng, nguyên Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Agribank), từ ngày 30-6-2024, NHNN đã cho phép 4 ngân hàng thương mại lớn cùng Công ty Vàng bạc – Đá quý Sài Gòn (SJC) tham gia trực tiếp thị trường bán lẻ vàng. Các giao dịch mua bán tại đây đều được lưu trữ đầy đủ thông tin, từ số sê-ri vàng miếng đến căn cước công dân (CCCD) của người mua. Điều này giúp cơ quan quản lý dễ dàng truy vết khi cần thiết.

Tuy nhiên, việc này chỉ được thực hiện tại các ngân hàng lớn và đơn vị do NHNN chỉ định. Để thị trường trở nên minh bạch hơn, bà Phượng đồng tình với đề xuất của Bộ Công an về việc bổ sung quy định bắt buộc ghi nhận số sê-ri vàng miếng trên hóa đơn và chứng từ giao dịch. Số sê-ri, đặc biệt đối với vàng SJC, cần được coi là một dạng ‘mã định danh’ gắn liền với thông tin cá nhân của người mua.

Một giải pháp dài hạn được bà Phượng đề xuất là triển khai mô hình ‘tài khoản vàng’, tương tự tài khoản chứng khoán, tại các ngân hàng và doanh nghiệp kinh doanh vàng. Giao dịch vàng sẽ được thực hiện thông qua một sàn giao dịch có kết nối trực tiếp với NHNN, trong đó mọi thông tin đều được số hóa và lưu trữ tập trung. Khi cần tra cứu, cơ quan chức năng chỉ cần truy cập theo CCCD khách hàng để nắm rõ lịch sử giao dịch, số sê-ri, thời điểm và giá trị từng lần mua bán.

Ông Trần Hữu Đang, Tổng Giám đốc Công ty CP Vàng bạc – Đá quý châu Á (AJC), cho rằng mô hình tài khoản vàng không chỉ giúp NHNN kiểm soát cung cầu thị trường một cách minh bạch mà còn tạo nền tảng để can thiệp, điều tiết kịp thời khi xảy ra biến động bất thường. Đây cũng là bước đi tất yếu nhằm hiện đại hóa hoạt động kinh doanh vàng tại Việt Nam, phù hợp với xu thế phát triển của các thị trường tài chính tiên tiến trên thế giới.

Giá vàng trong nước tiếp tục giảm trong phiên giao dịch ngày 16/7, với các thương hiệu lớn như DOJI, SJC, PNJ đồng loạt niêm yết giá vàng miếng ở mức 118,6 – 120,6 triệu đồng/lượng. So với giá vàng thế giới, giá vàng trong nước hiện đang cao hơn khoảng 5-6 triệu đồng/lượng.

Trong bối cảnh này, các chuyên gia nhận định rằng giá vàng trong nước không chỉ chịu ảnh hưởng từ giá vàng quốc tế mà còn từ những thay đổi trong chính sách quản lý vàng sắp tới. Theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải trình dự thảo sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng trước ngày 15/7.

Bộ Tư pháp cũng vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo này. Trong dự thảo, NHNN đề xuất bãi bỏ một số quy định cũ, bao gồm việc Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Đồng thời, NHNN cũng đề xuất thêm nhiều quy định mới, trong đó nổi bật là yêu cầu các giao dịch mua bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên trong ngày phải được thực hiện qua tài khoản ngân hàng của khách hàng và doanh nghiệp kinh doanh vàng.

Những thay đổi này có thể tác động đến thanh khoản và tâm lý giao dịch vàng trong nước, từ đó ảnh hưởng đến giá vàng trong thời gian tới. Về giá vàng thế giới, giá vàng quốc tế hôm nay là 2.330,24 USD/ounce, giảm 0,60% trong 24 giờ qua. Các chuyên gia cho rằng vàng vẫn cần một “cú hích” mới để vượt ngưỡng đỉnh 2.400 USD vào hồi tháng 4 vừa qua.

Trong bối cảnh hiện tại, khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) hạ lãi suất được xem là “chìa khóa” để giá vàng bứt phá. Dự thảo nghị định cũng bổ sung cơ chế tăng nguồn cung cho sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ. Theo đó, doanh nghiệp sẽ được cấp phép nhập khẩu vàng miếng, vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng và trang sức mỹ nghệ.

Họ cũng có thể bán lại nguyên liệu này cho đơn vị khác có giấy phép sản xuất vàng miếng hoặc kinh doanh trang sức, mỹ nghệ. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp và hiệp hội cho rằng quy định điều kiện vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng trở lên với doanh nghiệp là quá chặt, sẽ loại bỏ phần lớn doanh nghiệp khỏi khả năng tham gia thị trường,… làm hạn chế tính cạnh tranh, không đa dạng hóa được nguồn cung.