Trong bối cảnh sức khỏe tinh thần đang trở thành một vấn đề toàn cầu cấp thiết, một công ty khởi nghiệp Việt Nam là Brain Life đã ra mắt thiết bị giám sát sức khỏe tinh thần thông minh. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ thần kinh và trí tuệ nhân tạo (AI) vào chăm sóc sức khỏe tinh thần.

TS Vi Chí Thành, CEO của Brain Life, đã quay về Việt Nam để khởi nghiệp sau nhiều năm giảng dạy và nghiên cứu tại Anh về lĩnh vực não người, máy tính, thần kinh học và trí tuệ nhân tạo. Ông đã chọn lĩnh vực sức khỏe tinh thần – một lĩnh vực quan trọng nhưng ít được quan tâm. Ước tính mỗi năm, toàn cầu tiêu tốn tới 1.000 tỉ USD để phục vụ sức khỏe tinh thần, và có 1/8 dân số thế giới đang đối mặt với rối loạn tâm lý, lo âu hoặc trầm cảm.

Thiết bị của Brain Life là một chiếc đồng hồ thông minh cho não bộ, có khả năng nhận diện sớm dấu hiệu căng thẳng, kiệt sức, mất tập trung. Từ đó, nó có thể đưa ra lời khuyên hoặc cảnh báo cho người dùng. Thiết bị này còn có thể cá nhân hóa giải pháp can thiệp, giúp người dùng cải thiện hiệu suất học tập, làm việc, giấc ngủ và thậm chí là gợi ý bài tập phù hợp.

Đây là thiết bị không xâm lấn, độ bảo mật cao, với giá thành chỉ 3-5 triệu đồng, thấp hơn 90% so với các thiết bị EEG chuyên dụng và rẻ hơn nhiều so với một chiếc Apple Watch. Brain Life cũng đã tích hợp nhiều cảm biến hiện đại như EEG, fNIRs, PPG và được chứng nhận thử nghiệm tại các bệnh viện.

Đội ngũ của Brain Life bao gồm khoảng 30 người, trong đó 1/3 có bằng tiến sĩ, và là các chuyên gia đầu ngành về AI, thần kinh, công nghệ sinh học. Họ đã thiết kế và phát triển toàn bộ thiết bị tại Việt Nam, với mục tiêu trở thành chiếc đồng hồ thông minh cho sức khỏe tinh thần.

Về kế hoạch kinh doanh, Brain Life dự kiến sẽ bán thiết bị giám sát sức khỏe tinh thần này trực tiếp đến người tiêu dùng và mở rộng ra toàn cầu vào năm 2028. Mục tiêu của Brain Life là giúp người dùng trên toàn thế giới có thể tiếp cận với công nghệ giám sát sức khỏe tinh thần tiên tiến, và cải thiện chất lượng cuộc sống của họ.

Khi kỳ nghỉ đến và chúng ta tạm biệt với những cuộc hẹn sớm và email đêm khuya, cơ thể chúng ta sẽ có cơ hội để phục hồi và cân bằng lại. Trong suốt một năm làm việc, chúng ta thường tích lũy một khoản nợ ngủ mãn tính – một sự thiếu hụt về giấc ngủ mà cơ thể cần, đêm này qua đêm khác. Và cơ thể chúng ta đều ghi nhận lại.

Trong kỳ nghỉ, được giải phóng khỏi những áp lực và xáo trộn, các hệ thống nội bộ của chúng ta sẽ nắm lấy cơ hội để tái cân bằng. Không có gì lạ khi chúng ta ngủ thêm một hoặc hai giờ mỗi đêm trong vài ngày đầu tiên đi vắng. Đó không phải là sự lười biếng; đó là quá trình phục hồi.

Điều quan trọng là giấc ngủ trong kỳ nghỉ không chỉ kéo dài về thời gian mà còn thay đổi về cấu trúc. Với ít xáo trộn và ít áp lực bên ngoài, chu kỳ giấc ngủ trở nên đều đặn hơn và chúng ta thường trải nghiệm nhiều giấc ngủ sóng chậm – giai đoạn sâu nhất, có liên quan đến việc chữa lành thể chất và hỗ trợ miễn dịch.

Cơ thể sử dụng “cửa sổ” này không chỉ để sửa chữa mô mà còn để điều chỉnh trao đổi chất, giảm viêm nhiễm và phục hồi dự trữ năng lượng. Quá trình này giúp cơ thể chúng ta trở nên khỏe mạnh hơn và sẵn sàng cho những thách thức mới.

Chu kỳ thức – ngủ của chúng ta được điều chỉnh bởi nhịp sinh học, được kiểm soát bởi đồng hồ chính của não – nhân suprachiasmatic trong vùng dưới đồi. Những nhịp điệu này phản ứng với ánh sáng, nhiệt độ và thói quen. Và khi chúng ta quá mệt mỏi hoặc quá kích thích, chúng có thể trôi ra khỏi đồng bộ với môi trường.

Việc ngủ nướng cho phép hệ thống sinh học của bạn tái hiệu chỉnh, sắp xếp lại thời gian nội bộ với ánh sáng ban ngày thực tế. Việc rèn luyện lại này dẫn đến chu kỳ giấc ngủ mạch lạc hơn và sự tỉnh táo ban ngày tốt hơn.

Giấc ngủ nướng trong kỳ nghỉ cũng có liên quan đến việc giảm hormone căng thẳng. Cortisol, được tiết ra bởi tuyến thượng thận, tuân theo một mô hình hàng ngày, đạt đỉnh vào buổi sáng sớm để giúp chúng ta bắt đầu. Căng thẳng mãn tính – từ nhu cầu công việc, đi lại hoặc thông báo liên tục – có thể làm tăng mức cortisol và phá vỡ nhịp điệu này.

Khi bạn nghỉ ngơi, sản xuất cortisol trở lại bình thường. Thức dậy mà không có một sự kích thích adrenaline cho phép kiến trúc giấc ngủ (mô hình các giai đoạn giấc ngủ) ổn định, dẫn đến ít gián đoạn và đêm nghỉ ngơi hơn.

Một trong những đặc điểm nổi bật của giấc ngủ trong kỳ nghỉ là sự gia tăng các giấc mơ sinh động – đôi khi đáng lo ngại. Điều này là do một hiện tượng gọi là phục hồi REM. Khi chúng ta thiếu ngủ, não bộ ức chế giấc ngủ REM (rapid eye movement) để ưu tiên các giai đoạn sâu, phục hồi.

Một khi áp lực giảm – ví dụ như trong một tuần lễ lười biếng dưới ánh nắng mặt trời – não bộ bù đắp cho REM đã mất, dẫn đến các tậpisodes mơ dài và mạnh hơn. Xa từ việc không quan trọng, giấc ngủ REM rất quan trọng đối với việc củng cố trí nhớ, điều chỉnh tâm trạng và linh活性 nhận thức.

Giấc ngủ cũng ảnh hưởng đến cấu trúc cơ thể. Khi bạn nằm xuống, cột sống của bạn được nghỉ ngơi từ áp lực liên tục của trọng lực. Trong ngày, khi bạn đứng và di chuyển, các đĩa đệm giữa các đốt sống – các miếng đệm mềm, giống như đệm giữa các đốt sống – từ từ mất chất lỏng và trở nên hơi phẳng hơn.

Việc ngủ nướng cho phép các đĩa này có nhiều thời gian hơn để tái tạo và trở lại hình dạng ban đầu. Đó là lý do bạn cao hơn một chút vào buổi sáng – và thậm chí cao hơn sau một giấc ngủ dài.

Đồng thời, các vết vi裂 trong cơ, các dây chằng bị căng và các khớp bị quá tải đều có lợi từ các giai đoạn sửa chữa tế bào kéo dài, đặc biệt là trong các giai đoạn giấc ngủ sâu.

Liệu chúng ta có nên ngủ nướng vào mỗi cuối tuần? Không nhất thiết. Mặc dù thỉnh thoảng ngủ nướng có thể giúp phục hồi từ sự thiếu ngủ cấp tính, nhưng việc ngủ quá nhiều – đặc biệt là vượt quá chín giờ mỗi đêm – có thể là một dấu hiệu cảnh báo. Nó liên quan đến một số nghiên cứu về tỷ lệ trầm cảm cao hơn, bệnh tim mạch và tử vong sớm.

Mặc dù giấc ngủ dài có thể là một triệu chứng, không phải là nguyên nhân. Mỗi người đều có nhịp điệu sinh học của riêng mình và điều quan trọng là phải lắng nghe cơ thể. Thỉnh thoảng ngủ nướng có thể giúp ích cho việc phục hồi và tái tạo năng lượng. Hãy để cơ thể bạn làm những gì nó cần làm khi được cho phép.

Cảm giác buồn ngủ khi trời mưa là một hiện tượng phổ biến đối với nhiều người. Không gian yên tĩnh, độ ẩm cao và thiếu ánh sáng mặt trời là những yếu tố chính góp phần tạo nên cảm giác này. Khi mưa xuống, bầu không khí trở nên ẩm ướt và se lạnh, tạo ra một môi trường lý tưởng cho giấc ngủ.

Theo tiến sĩ Sue Peacock, chuyên gia tâm lý học sức khỏe và nhà nghiên cứu về giấc ngủ hàng đầu ở Anh, tiếng mưa được xem là một dạng tiếng ồn trắng hoặc tiếng ồn hồng. Những loại âm thanh này có khả năng che lấp những tiếng động khác, giúp con người dễ dàng chìm vào giấc ngủ. Tiếng mưa rơi mang đến một cảm giác dễ chịu, giống như âm thanh của thiên nhiên đang ru chúng ta vào giấc ngủ. Không chỉ tiếng mưa, các dạng tiếng ồn trắng khác như tiếng nhiễu TV, tiếng quạt chạy, máy hút bụi hoặc máy sấy tóc cũng có thể mang lại hiệu quả tương tự.

Thiếu ánh sáng mặt trời cũng là một yếu tố quan trọng. Khi trời mưa, mây đen kéo đến khiến bầu trời tối đi, não bộ có thể hiểu nhầm đây là tín hiệu đã đến giờ đi ngủ. Từ đó, tuyến tùng của não sẽ tiết ra hormone melatonin – thuốc ngủ tự nhiên, báo hiệu cơ thể cần nghỉ ngơi.

Ngoài ra, âm thanh của mưa cũng không mang tính đe dọa. Nghiên cứu cho thấy não bộ nhận định tiếng mưa là âm thanh không mang tính đe dọa, giúp giữ mức adrenaline ổn định, tạo điều kiện cho giấc ngủ. Không chỉ vậy, âm thanh lặp đi lặp lại của mưa cũng tạo ra cảm giác thư giãn tương tự thiền định. Tiếng mưa kích hoạt sóng alpha trong não, giúp não bộ đang bị kích thích quá mức được thư giãn, từ đó dễ ngủ hơn.

Độ ẩm tăng cao khi trời mưa cũng là một yếu tố góp phần. Cơ thể phải làm việc nhiều hơn để điều hòa thân nhiệt, gây ra cảm giác mệt mỏi và buồn ngủ. Tất cả những yếu tố này kết hợp lại tạo nên cảm giác buồn ngủ khi trời mưa. Và đó cũng là lý do tại sao nhiều người muốn nghỉ làm để ở nhà hoặc đi ngủ sớm mỗi khi trời mưa.

Tìm hiểu thêm về các nghiên cứu liên quan đến giấc ngủ và thời tiết tại

Tìm hiểu thêm về mối quan hệ giữa giấc ngủ và thời tiết tại https://www.healthline.com/nutrition/sleep-and-weather/

Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí BMJ Evidence-Based Medicine đã chỉ ra rằng các hình thức vận động đơn giản như yoga, thái cực quyền, chạy bộ hay thậm chí chỉ là đi bộ nhẹ nhàng có thể giúp cải thiện đáng kể chứng mất ngủ. Mất ngủ là tình trạng khó đi vào giấc ngủ, khó duy trì giấc ngủ hoặc thường xuyên tỉnh giấc vào ban đêm kéo dài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Các nhà nghiên cứu tại Trung Quốc đã phân tích tổng hợp 22 thử nghiệm lâm sàng với sự tham gia của 1.348 bệnh nhân và 13 biện pháp khác nhau nhằm cải thiện giấc ngủ. Trong đó, có 7 phương pháp luyện tập thể chất cụ thể, gồm yoga, thái cực quyền, đi bộ hoặc chạy bộ, kết hợp thể dục nhịp điệu và rèn luyện sức mạnh, tập tạ riêng lẻ, thể dục nhịp điệu kết hợp trị liệu và các bài tập aerobic hỗn hợp.

Kết quả cho thấy phương pháp yoga đặc biệt hiệu quả, giúp kéo dài thời gian ngủ thêm gần 2 giờ và giảm thời gian thức giấc sau khi đã ngủ xuống gần 1 giờ. Đi bộ hoặc chạy bộ cũng được ghi nhận có tác dụng làm giảm mức độ nghiêm trọng của chứng mất ngủ, trong khi thái cực quyền giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Các nhà khoa học cho rằng các bài tập yoga với trọng tâm là nâng cao nhận thức cơ thể và kiểm soát nhịp thở có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng lo âu, trầm cảm, hai yếu tố thường ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Với thái cực quyền, kỹ thuật này tập trung vào việc điều hòa hơi thở và thư giãn cơ thể, đồng thời có thể giúp tăng cường khả năng kiểm soát cảm xúc.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho thấy việc đi bộ hoặc chạy bộ có thể làm giảm nồng độ hormone căng thẳng cortisol và tăng cường melatonin – loại hormone đóng vai trò điều hòa chu kỳ giấc ngủ.

Các tác giả cho biết phát hiện từ nghiên cứu này tiếp tục củng cố tiềm năng trị liệu của các hình thức vận động thể chất trong điều trị chứng mất ngủ. Với các ưu điểm như chi phí thấp, ít tác dụng phụ và dễ tiếp cận, các phương pháp như yoga, thái cực quyền, đi bộ hay chạy bộ rất phù hợp để tích hợp vào hệ thống y tế cơ sở và các chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cũng lưu ý rằng một số thử nghiệm trong phân tích vẫn còn hạn chế về mặt phương pháp luận. Dù vậy, nghiên cứu vẫn cung cấp bằng chứng so sánh toàn diện về hiệu quả của các hình thức vận động thể chất trong việc cải thiện chất lượng giấc ngủ ở người mắc chứng mất ngủ.

Nhóm nghiên cứu cũng kêu gọi cần có thêm các thử nghiệm quy mô lớn hơn với chất lượng cao để khẳng định và mở rộng kết luận hiện tại. Ngoài các biện pháp vận động, nghiên cứu cũng xem xét những phương pháp không dùng thuốc khác như liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT), châm cứu, massage và thay đổi lối sống. Nhiều thử nghiệm chỉ ra rằng CBT hiệu quả hơn và có tác dụng lâu dài hơn thuốc trong điều trị mất ngủ.