Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã phát hiện ra một ‘mật mã’ địa chất ẩn sâu trong mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới tại Bạch Vân Ngao Bác, khu tự trị Nội Mông Cổ. Với trữ lượng chiếm gần 40% toàn cầu, phát hiện này không chỉ làm ngạc nhiên giới khoa học mà còn có thể thay đổi cách tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.

Đất hiếm, được xem như ‘vàng công nghiệp’ và ‘vàng chiến lược’ của thời đại mới, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và các hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, nơi chứa 90% trữ lượng đất hiếm của Trung Quốc và gần 40% của toàn cầu, đã trở thành tâm điểm chú ý.

Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927 khi một giảng viên trẻ của Đại học Bắc Kinh, Đinh Đạo Hành, phát hiện ra dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Đại học Bắc Kinh, sau đó xác định các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm.

Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances đã tiết lộ rằng phần lớn tài nguyên đất hiếm ở Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định trước đây. Thay vào đó, chúng đến từ một đợt hoạt động magma cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất mà ngành công nghiệp đất hiếm đang đối mặt là công nghệ tách chiết, vốn là bí quyết mà chỉ Trung Quốc làm chủ trên quy mô công nghiệp. Việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới đã khiến nhiều nước phát triển phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm nguồn thay thế và đầu tư vào việc khai thác trong nước.

Đất hiếm không còn là vấn đề kỹ thuật thuần túy mà đã trở thành vấn đề chiến lược và lợi ích sống còn trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang. Việc Trung Quốc kiểm soát phần lớn chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu đã đặt ra thách thức cho các quốc gia khác trong việc đảm bảo nguồn cung cấp tài nguyên quan trọng này.

Nhìn chung, phát hiện mới về ‘mật mã’ địa chất tại mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác không chỉ làm sáng tỏ lịch sử hình thành của tài nguyên đất hiếm mà còn mở ra những cơ hội mới cho ngành công nghiệp này. Tuy nhiên, thách thức về công nghệ và chiến lược sẽ tiếp tục là những vấn đề cần được giải quyết trong thời gian tới.

Chính phủ Hoa Kỳ đang tích cực triển khai chiến lược nhằm tái thiết và phát triển ngành công nghiệp nam châm đất hiếm trong nước. Mục tiêu chính của chiến lược này là giảm thiểu sự phụ thuộc vào Trung Quốc, quốc gia hiện đang kiểm soát hơn 90% sản lượng nam châm đất hiếm toàn cầu.

Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã thực hiện một bước đi quan trọng bằng cách đầu tư hàng trăm triệu USD vào công ty MP Materials. Công ty này đang nỗ lực để sản xuất nam châm đất hiếm và dự kiến sẽ tăng sản lượng từ 1.000 tấn lên 10.000 tấn hàng năm sau khoản đầu tư này. Khoản hỗ trợ tài chính từ chính phủ không chỉ giúp MP Materials mở rộng sản xuất mà còn đóng góp vào việc tạo ra một nguồn cung ứng ổn định và an toàn hơn cho ngành công nghiệp quốc phòng và các ngành công nghiệp trọng yếu khác của Mỹ.

Chính phủ Mỹ cũng đã thiết lập một mức giá sàn cho khoáng sản đất hiếm của MP Materials và cam kết mua nam châm từ công ty này. Điều này không chỉ mang lại sự ổn định về giá cả mà còn đảm bảo một thị trường tiêu thụ ổn định cho sản phẩm của MP Materials. Ngoài ra, General Motors, một trong những nhà sản xuất ô tô hàng đầu, cũng đã ký hợp đồng với MP Materials để nhận nam châm vào cuối năm nay. Những động thái này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc tái thiết và phát triển ngành công nghiệp đất hiếm nội địa của Mỹ.

Tuy nhiên, chiến lược tái thiết ngành công nghiệp nam châm đất hiếm của Mỹ vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những thách thức chính là chi phí sản xuất cao. Sản xuất nam châm đất hiếm đòi hỏi công nghệ cao và quy trình xử lý phức tạp, dẫn đến chi phí sản xuất cao hơn so với sản xuất ở các quốc gia khác. Ngoài ra, Mỹ cũng đang thiếu chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực này, điều này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả và chất lượng sản xuất.

Một thách thức khác mà Mỹ phải đối mặt là khó khăn trong việc đảm bảo chuỗi cung ứng nguyên liệu. Đất hiếm là một nhóm các nguyên tố có trong tự nhiên nhưng phân bố rất hạn chế và thường lẫn với các loại khoáng sản khác. Việc đảm bảo nguồn cung cấp ổn định và duy trì chất lượng của nguyên liệu thô là một thách thức không nhỏ.

Mặc dù vậy, cơ hội để Mỹ tái khẳng định vị thế của mình trong ngành công nghiệp chiến lược này vẫn còn rất lớn. Với sự hỗ trợ từ chính phủ và sự tham gia của các công ty lớn như General Motors, ngành công nghiệp nam châm đất hiếm của Mỹ có thể dần dần giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Hơn nữa, việc phát triển ngành công nghiệp này trong nước cũng có thể đóng góp vào việc tăng cường an ninh quốc gia và cạnh tranh công nghiệp của Mỹ trên thị trường quốc tế.

Có thể thấy rằng, việc đẩy mạnh chiến lược tái thiết ngành công nghiệp nam châm đất hiếm là một bước đi chiến lược quan trọng của Mỹ. Trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt, việc đảm bảo nguồn cung cấp các nguyên liệu chiến lược như nam châm đất hiếm sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì vị thế của Mỹ như một cường quốc công nghiệp và quốc phòng.