Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số, một văn bản pháp lý quan trọng nhằm điều chỉnh và thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực công nghệ số tại Việt Nam. Một trong những điểm nổi bật của luật này là quy định cụ thể về việc nhận dạng sản phẩm công nghệ số sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Theo Luật Công nghiệp công nghệ số, các sản phẩm công nghệ số thuộc Danh mục sản phẩm công nghệ số tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo phải được trang bị dấu hiệu nhận dạng để người sử dụng hoặc máy có thể nhận biết. Mục đích của quy định này là đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi của người dùng khi tương tác với các hệ thống AI. Điều này giúp người dùng hiểu rõ khi nào họ đang tương tác với một hệ thống trí tuệ nhân tạo, từ đó có thể đưa ra những quyết định sáng suốt.

Liên quan đến quy định về trí tuệ nhân tạo, Luật Công nghiệp công nghệ số gồm 6 chương với 51 điều, trong đó có một chương riêng dành cho việc điều chỉnh các hoạt động liên quan đến trí tuệ nhân tạo. Cụ thể, Điều 44 của luật này quy định chi tiết về dấu hiệu nhận dạng đối với hệ thống trí tuệ nhân tạo. Theo đó, các hệ thống trí tuệ nhân tạo tương tác trực tiếp với con người phải thông báo cho người sử dụng biết rằng họ đang tương tác với một hệ thống AI, trừ trường hợp người sử dụng đã rõ về việc này.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ có trách nhiệm ban hành Danh mục sản phẩm công nghệ số tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo và tổ chức kiểm tra việc thực hiện quy định về dấu hiệu nhận dạng đối với hệ thống trí tuệ nhân tạo. Điều này đảm bảo rằng các sản phẩm và dịch vụ sử dụng AI phải tuân thủ các quy định pháp luật và được giám sát chặt chẽ.

Law cũng quy định 7 nguyên tắc phát triển, cung cấp, triển khai sử dụng trí tuệ nhân tạo, bao gồm: phục vụ sự thịnh vượng và hạnh phúc của con người, tiếp cận bao trùm và công bằng, tôn trọng các giá trị đạo đức và quyền con người, bảo đảm minh bạch và trách nhiệm giải trình, bảo đảm an toàn và an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, và tuân thủ pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Những nguyên tắc này tạo nền tảng cho sự phát triển lành mạnh và có trách nhiệm của công nghệ AI tại Việt Nam.

Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ sẽ hướng dẫn nguyên tắc phát triển, cung cấp, triển khai sử dụng trí tuệ nhân tạo trong các ngành, lĩnh vực được phân công. Sự hướng dẫn này sẽ giúp các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp hiểu rõ và triển khai các quy định một cách thống nhất và hiệu quả.

Law Công nghiệp công nghệ số có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Đây là thời điểm mà các tổ chức và doanh nghiệp cần phải tuân thủ các quy định mới về trí tuệ nhân tạo và công nghiệp công nghệ số. Việc này không chỉ giúp Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghệ số mà còn đảm bảo rằng sự phát triển đó phải trên cơ sở bảo vệ quyền lợi của người dùng và cộng đồng.

Trong nỗ lực thúc đẩy sự phát triển của khu công nghiệp công nghệ số và khu công nghiệp công nghệ thông tin tập trung, Bộ Khoa học và Công nghệ đang tích cực đôn đốc và hỗ trợ 6 địa phương để triển khai các dự án này. Tính đến tháng 5/2025, trên cả nước đã có 8 khu công nghệ thông tin (CNTT) tập trung được thành lập, mở rộng và được công nhận theo quy định của pháp luật.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 890/QĐ-TTg, thành lập Khu công nghệ thông tin tập trung Bình Dương với quy mô diện tích 15,47 ha, nằm trong Khu liên hợp Công nghiệp – Dịch vụ – Đô thị Bình Dương. Các doanh nghiệp thực hiện dự án trong lĩnh vực công nghệ thông tin khi đầu tư vào Khu công nghệ thông tin tập trung Bình Dương sẽ được hưởng các ưu đãi theo quy định tại Nghị định số 154/2013/NĐ-CP ngày 8/11/2013 của Chính phủ và các chính sách ưu đãi khác áp dụng đối với khu công nghệ thông tin tập trung theo quy định của pháp luật.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang tích cực hướng dẫn và phối hợp với các địa phương để thúc đẩy phát triển thêm các khu công nghệ số tập trung tại Yên Bình – Thái Nguyên, Hậu Giang, Bình Định, Hạ Long tỉnh Quảng Ninh, Long Thành tỉnh Đồng Nai và Bắc Ninh. Việc phát triển các khu công nghệ số tập trung này được kỳ vọng sẽ đóng góp vào sự phát triển của hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số tại Việt Nam.

Tuy nhiên, đánh giá về Hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số Việt Nam hiện vẫn còn hạn chế, thiếu tính đa dạng, bền vững và năng lực công nghệ. Các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu ứng dụng và phát triển công nghệ, trong khi khả năng làm chủ công nghệ còn hạn chế, đặc biệt là các công nghệ như Trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, chuỗi khối, internet vạn vật, bán dẫn, 5G, 6G, thông tin vệ tinh.

Tổng doanh thu ngành cao nhưng chủ yếu đến từ doanh nghiệp FDI. Các doanh nghiệp Việt Nam hiện vẫn chưa thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị của các doanh nghiệp FDI do chưa đáp ứng được các tiêu chí hoặc chưa đủ năng lực để nhận chuyển giao công nghệ mà các tập đoàn công nghệ quốc tế đặt ra. Điều này cho thấy cần có những giải pháp để nâng cao năng lực công nghệ và cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hạn chế trên là Việt Nam đang thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, các tổng công trình sư. Mặc dù có nguồn nhân lực dồi dào, Việt Nam vẫn đang đối mặt với thách thức thiếu hụt các chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ số. Điều này đòi hỏi cần có những giải pháp để phát triển và thu hút nhân lực chất lượng cao.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng cần hoàn thiện khung khổ pháp lý, đặc biệt là văn bản pháp luật hướng dẫn Luật Công nghiệp công nghệ số. Đồng thời, cần xây dựng và tổ chức triển khai các chiến lược, chương trình, đề án phát triển công nghiệp công nghệ số như Chiến lược quốc gia về phát triển công nghiệp bán dẫn.

Bộ cũng đề xuất phát triển hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số Việt Nam toàn diện, bao trùm đầy đủ từ công nghiệp phụ trợ, sản xuất sản phẩm công nghệ số, nghiên cứu phát triển các nền tảng số, các giải pháp số tổng thể phục vụ chuyển đối số quốc gia và tham gia ngày càng sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Việc phát triển hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra các cơ hội mới cho doanh nghiệp Việt Nam.