Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của chúng ta. Không còn là một lĩnh vực xa xôi, công nghệ vũ trụ đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực tại Việt Nam. Từ viễn thông, định vị dẫn đường đến viễn thám phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát rừng, đo đạc bản đồ và trồng trọt, công nghệ vũ trụ đã trở thành một công cụ quan trọng giúp chúng ta quản lý và phát triển đất nước.

Ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khẳng định rằng công nghệ vũ trụ đã hiện diện trong hầu hết các lĩnh vực tại Việt Nam. ‘Công nghệ vũ trụ như không khí, chúng ta sử dụng hằng ngày nhưng không nhận ra’, ông Ngọc nói. Không chỉ các bộ, ngành, nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng cũng đã ứng dụng công nghệ này vào thực tiễn. Khối tư nhân cũng bắt đầu tham gia mạnh mẽ, tạo nên làn sóng chuyển động tích cực từ nhà nước sang thị trường.

Tuy nhiên, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua. Hạ tầng công nghệ còn yếu, đầu tư chưa bài bản, thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành và chưa có chiến lược phát triển dài hơi. Ngoài ra, việc vận hành hệ thống dữ liệu vệ tinh đòi hỏi kiến thức đa ngành nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao lại đang thiếu nghiêm trọng.

Cục Viễn thám Quốc gia kiến nghị Chính phủ cần có chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, đầu tư hạ tầng công nghệ một cách căn cơ để ngành vũ trụ Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội. PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho rằng muốn phá vỡ rào cản và thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn, không chỉ dừng ở mốc10 năm mà phải nhìn tới2040-2050.

Vũ trụ không chỉ là lĩnh vực khoa học – công nghệ chiến lược mà đang trở thành một ngành kinh tế đầy tiềm năng. Kinh tế vũ trụ toàn cầu được dự báo sẽ đạt quy mô1.400 tỉ USD vào năm2030, với sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới. Việt Nam cần xác lập vị trí trong bức tranh này, không chỉ bằng ứng dụng vệ tinh, viễn thông mà còn thông qua các dịch vụ, sản phẩm công nghiệp phụ trợ và giáo dục khoa học.

Để đột phá, cần đưa công nghệ địa không gian vào chương trình chuyển đổi số quốc gia như một ‘lớp nền’ của hệ thống số. Đồng thời, cần có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi sai lệch thông tin do công nghệ cũ để khuyến khích áp dụng dữ liệu mới. Bên cạnh đó, các chương trình phổ cập kiến thức vũ trụ cho học sinh, sinh viên và cán bộ công quyền cũng cần được triển khai rộng khắp.

Nhìn chung, công nghệ vũ trụ đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong sự phát triển của Việt Nam. Với việc ứng dụng công nghệ vũ trụ vào nhiều lĩnh vực, chúng ta có thể quản lý và phát triển đất nước một cách hiệu quả hơn. Tuy nhiên, để đạt được những thành tựu lớn hơn, chúng ta cần có chiến lược phát triển dài hạn, đầu tư hạ tầng công nghệ và thu hút nhân tài.

Với sự quan tâm ngày càng tăng đối với lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Việt Nam có cơ hội để vươn lên và khẳng định vị trí của mình trên bản đồ khoa học thế giới. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia quốc tế đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế, và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học.

Tại tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, các chuyên gia đã chia sẻ kinh nghiệm và quan điểm của mình về việc phát triển khoa học vũ trụ. TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã trình bày về kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Ông đã nêu lên việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân và cách các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời.

TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Tại các nước phát triển như Pháp hay Canada, các nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo cơ hội cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), đã chỉ ra rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người, và để thu hút nhân tài, Việt Nam cần tạo một môi trường thông thoáng và thuận lợi cho các nhà khoa học.

Ông Hiền cũng cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Do đó, Việt Nam cần tập trung vào việc tạo môi trường tự do cho nhà khoa học, khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới. TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam, và Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Việc hợp tác với các nước tiên tiến không chỉ giúp Việt Nam tiếp cận với công nghệ mới mà còn tạo cơ hội cho các nhà khoa học Việt Nam tham gia vào các dự án nghiên cứu quốc tế. Từ đó, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm và tích lũy kiến thức để phát triển lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Tóm lại, để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Việt Nam cần chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế, và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học. Việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp cũng là yếu tố quan trọng. Với sự quan tâm và đầu tư đúng trọng tâm, Việt Nam có thể trở thành một trong những nước tiên tiến trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Để biết thêm thông tin về lĩnh vực công nghệ vũ trụ và các chuyên gia trong ngành, vui lòng truy cập trang web của chúng tôi.

Ngày 24 tháng 7, Báo Tiền Phong đã tổ chức một buổi tọa đàm với chủ đề ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’. Buổi tọa đàm này nhằm mục đích khẳng định vai trò và vị thế của ngành công nghệ vũ trụ, đồng thời nhận diện những thách thức và khó khăn mà ngành này đang đối mặt.

Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, đã phát biểu rằng trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ không còn là lĩnh vực giới hạn trong các chương trình khám phá không gian của một số ít quốc gia. Ngành công nghệ này đã trở thành một trụ cột chiến lược của nhiều nền kinh tế hiện đại, với các ứng dụng thiết thực trong đời sống hàng ngày như dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, viễn thông, nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, logistics, cũng như trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng.

Ông Sưởng cũng nhấn mạnh vai trò của công nghệ vũ trụ bằng cách dẫn báo cáo mới nhất của Space Foundation, theo đó kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và dự kiến sẽ vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Kết quả này cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng to lớn của ngành công nghệ vũ trụ.

Mặc dù công nghệ vũ trụ tại Việt Nam còn ở giai đoạn đầu phát triển, nhưng theo ông Sưởng, Việt Nam đã có những bước đi quan trọng. Ông tin rằng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực của các cơ quan, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ. Điều này sẽ giúp đất nước đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

Trong buổi tọa đàm, các chuyên gia đã thảo luận về những cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Họ cũng đưa ra đề xuất về các cơ chế chính sách và mô hình hợp tác hiệu quả nhằm thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, với sự tham gia mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ vũ trụ.