Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã phát hiện ra một ‘mật mã’ địa chất ẩn sâu trong mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới tại Bạch Vân Ngao Bác, khu tự trị Nội Mông Cổ. Với trữ lượng chiếm gần 40% toàn cầu, phát hiện này không chỉ làm ngạc nhiên giới khoa học mà còn có thể thay đổi cách tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.
Đất hiếm, được xem như ‘vàng công nghiệp’ và ‘vàng chiến lược’ của thời đại mới, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và các hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, nơi chứa 90% trữ lượng đất hiếm của Trung Quốc và gần 40% của toàn cầu, đã trở thành tâm điểm chú ý.
Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927 khi một giảng viên trẻ của Đại học Bắc Kinh, Đinh Đạo Hành, phát hiện ra dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Đại học Bắc Kinh, sau đó xác định các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm.
Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances đã tiết lộ rằng phần lớn tài nguyên đất hiếm ở Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định trước đây. Thay vào đó, chúng đến từ một đợt hoạt động magma cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.
Tuy nhiên, rào cản lớn nhất mà ngành công nghiệp đất hiếm đang đối mặt là công nghệ tách chiết, vốn là bí quyết mà chỉ Trung Quốc làm chủ trên quy mô công nghiệp. Việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới đã khiến nhiều nước phát triển phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm nguồn thay thế và đầu tư vào việc khai thác trong nước.
Đất hiếm không còn là vấn đề kỹ thuật thuần túy mà đã trở thành vấn đề chiến lược và lợi ích sống còn trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang. Việc Trung Quốc kiểm soát phần lớn chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu đã đặt ra thách thức cho các quốc gia khác trong việc đảm bảo nguồn cung cấp tài nguyên quan trọng này.
Nhìn chung, phát hiện mới về ‘mật mã’ địa chất tại mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác không chỉ làm sáng tỏ lịch sử hình thành của tài nguyên đất hiếm mà còn mở ra những cơ hội mới cho ngành công nghiệp này. Tuy nhiên, thách thức về công nghệ và chiến lược sẽ tiếp tục là những vấn đề cần được giải quyết trong thời gian tới.
