Hàng trăm tấn thanh long, ớt, đậu bắp của Việt Nam hiện đang bị mắc kẹt tại các kho lạnh do không thể xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) vì vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Sự chậm trễ này bắt nguồn từ việc chuyển đổi trách nhiệm cấp phép từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương, bắt đầu từ ngày 1-7-2025, theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT.
Thông tư trên quy định các thay đổi về mặt kỹ thuật và quản lý trong cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu. Tuy nhiên, Sở An toàn thực phẩm tại các địa phương, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết họ chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này. Nguyên nhân xuất phát từ sự không rõ ràng trong quy định pháp luật, dẫn đến tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam.
Cụ thể, từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp đã bị mắc kẹt và không thể xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã báo cáo rằng có khoảng 250 tấn hàng gia vị, trị giá 2,4 triệu USD, đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu.
Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này đã được chuyển giao cho các địa phương. Nhưng trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.
Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ. Tại hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết.
Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc “trong suốt về mặt kỹ thuật” trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.
Do đó, để tháo gỡ vướng mắc cho các doanh nghiệp, đặc biệt là trong việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm xuất khẩu, các cơ quan chức năng cần nhanh chóng làm rõ các quy định pháp luật và hướng dẫn cụ thể cho địa phương. Từ đó, đảm bảo hoạt động xuất khẩu hàng hóa được diễn ra thông suốt và không bị gián đoạn do các vấn đề về thủ tục hành chính.
