Tổng tỷ suất sinh (TFR) của Việt Nam trong năm 2024 đã giảm xuống mức thấp nhất trong lịch sử, chỉ còn 1,91 con/phụ nữ. Sự sụt giảm này đặt ra thách thức lớn cho tương lai của dân số Việt Nam. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do giá nhà đất tăng cao, khiến nhiều người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con.
Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang hình thành một cách lặng lẽ. Điều này cho thấy Việt Nam đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Theo kinh nghiệm từ nhiều quốc gia, mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi.
Giá nhà đất tăng cao là nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ. Nhiều người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Theo khảo sát, 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất.
Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ “an cư”, lạc nghiệp và sinh con. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và giải pháp hiệu quả từ các cấp chính quyền để đảm bảo tương lai của dân số Việt Nam.
…
