Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, đóng góp khoảng 45% vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo việc làm cho 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, thực trạng đáng lo ngại là các DNNVV chỉ có thể tiếp cận dưới 9% nguồn tài chính bền vững, trong khi tín dụng xanh trên toàn thị trường chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ.
Để giải quyết thách thức này, việc xây dựng một khung chính sách toàn diện bao gồm 4 trụ cột chính là điều cần thiết. Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý để tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của DNNVV. Thứ hai, cải cách tài chính nhằm tăng cường khả năng tiếp cận nguồn vốn cho các doanh nghiệp này. Thứ ba, nâng cao năng lực của DNNVV để giúp họ đáp ứng được các yêu cầu khắt khe của thị trường và tiếp cận được nguồn tài chính bền vững. Cuối cùng, phát triển hạ tầng thị trường để tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch và kết nối giữa các DNNVV và các tổ chức tài chính.
Các DNNVV tại Việt Nam hiện đang đối mặt với những khó khăn đáng kể trong việc tiếp cận cả nguồn tài chính truyền thống và bền vững. Theo số liệu, tỷ lệ DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống còn 28% vào năm 2023. Đặc biệt, tín dụng xanh chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực.
Có ba rào cản chính được xác định là hạn chế sự tham gia của DNNVV vào tài chính bền vững. Thứ nhất, nhiều DNNVV thiếu kiến thức về các vấn đề môi trường, xã hội và quản trị (ESG), điều này khiến họ gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn về tài chính bền vững. Thứ hai, sự không nhất quán trong việc thực thi chính sách giữa các địa phương đã tạo ra sự thiếu đồng bộ và gây khó khăn cho DNNVV. Thứ ba, sự khan hiếm các sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của DNNVV cũng là một thách thức lớn.
Để vượt qua những rào cản này, một số giải pháp đã được đề xuất dựa trên kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam. Các giải pháp này bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, cải cách khu vực tài chính, nâng cao năng lực của DNNVV, và phát triển hạ tầng thị trường. Việc triển khai đồng bộ các giải pháp này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc huy động tài chính bền vững cho DNNVV, từ đó tăng tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh.
Đây không chỉ là một chính sách tài chính đơn thuần mà còn là nền tảng chiến lược quan trọng để Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng toàn diện và trung hòa carbon. Việc hỗ trợ DNNVV tiếp cận tài chính bền vững không chỉ giúp họ phát triển bền vững mà còn đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của cả nước.
